Turzyca sztywna

Turzyca sztywna
	; Morfologia turzycy sztywnej
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	ciborowate
Rodzaj	turzyca
Gatunek	turzyca sztywna
	Nazwa systematyczna
	Carex elata All.; Fl. Pedem. 2: 272 (1785)
Synonimy
	Carex hudsonii A. Benn.; Carex stricta Good.;
	Carex hudsonii A. Benn.; Carex stricta Good.;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Turzyca sztywna, t. Hudsona (Carex elata All.) – gatunek byliny z rodziny ciborowatych (turzycowatych), występujący w Europie, zachodniej Azji i północno-zachodniej Afryce^[5]^[3]. W Polsce gatunek rodzimy, pospolity na niżu^[6].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Roślina zielna, bylina tworząca zwarte kępy.
Łodyga: Trójkanciasta, sztywna, wysokości (20)50–120(130) cm, górą szorstka, u dołu silnie ulistniona.
Liście: Dość wąskie, szerokości 3-4(6) mm, o ostrych krawędziach, grzbieciste, sinozielone. Pochwy liściowe żółtobrunatne, połyskujące, sieciowato porozrywane. Brzegi liści podczas suszenia zwijają się zawsze pod spód.
Kwiaty: Roślina jednopienna, kwiaty rozdzielnopłciowe, zebrane w kwiatostany - kłosy. Kłosy szczytowe męskie, od jednego do trzech, długości 3-6(7) cm, wałeczkowate, siedzące bądź na krótkich szypułkach. Kwiaty męskie z trzema pręcikami. Ich przysadki zazwyczaj rdzawe, długości 4-5 mm. Kłosy żeńskie dolne, od dwóch do czterech, walcowate, długości 1,5-6(8) cm, grubości 5-7 mm, wzniesione. Kwiaty żeński z jednym słupkiem o dwóch znamionach, ich przysadki podługowato lancetowate, tępe lub niekiedy zaostrzone, ciemnobrunatne, z jasnozieloną środkową smugą, krótsze od pęcherzyków, długości 2,5-3,5 mm, szerokości 1 mm. Podsadki górne krótkie, szczecinowate, dolna listkowata, bezpochwiasta, krótsza od kwiatostanu.
Owoce: Żółtobrązowy, soczewkowaty orzeszek, długości 2 i szerokości 1,5 mm, ukryty w jajowatym pęcherzyku. Pęcherzyki jajowate, spłaszczone, (2)3,5-4 mm długości oraz ok. 2 mm szerokości, 5-7 nerwowe, żółtozielone, z krótkim, całobrzegim dzióbkiem, ułożone dachówkowato, wcześnie odpadają.

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Rozwój: Bylina, hemikryptofit. W Polsce kwitnie w kwietniu i maju.
Siedlisko: Zasiedla siedliska mokre, głównie torfowiska niskie, błotniste łąki, szuwary i olsy.
Fitocenozy: W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla związku (All.) Magnocaricion oraz zespołu (Ass.) szuwaru turzycy sztywnej (Caricetum elatae)^[7].
Genetyka: Somatyczna liczba chromosomów 2n = 74-80^[8].

Zmienność[edytuj | edytuj kod]

Wyróżnia się podgatunki^[9]:

Carex elata All. subsp. elata
Carex elata All. subsp. omskiana (Meinsh.) Jalas

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-14] (ang.).
↑ ^a ^b Carex elata All., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-12-28] .
↑ Carex elata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Carex elata L. w bazie danych: GRIN (Germplasm Resources Information Network) na http://www.ars-grin.gov (ang.)
↑ Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 125, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Flora Europaea. Royal Botanic Garden Edinburgh. [dostęp 2009-06-16]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Stanisław Kłosowski, Grzegorz Kłosowski: Rośliny wodne i bagienne. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2007. ISBN 978-83-7073-248-6.
Jakub Mowszowicz: Pospolite rośliny naczyniowe Polski. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983. ISBN 83-01-00129-1.
Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-14] (ang.).

[powo-3] Carex elata All., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-12-28] .

[iucn-4] Carex elata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[5] Carex elata L. w bazie danych: GRIN (Germplasm Resources Information Network) na http://www.ars-grin.gov (ang.)

[6] Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce, AdamA. Zając, MariaM. Zając (red.), Kraków: Pracownia Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2001, s. 125, ISBN 83-915161-1-3, OCLC 831024957 .

[7] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[8] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[FlEu-9] Flora Europaea. Royal Botanic Garden Edinburgh. [dostęp 2009-06-16]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]