Surmia

Surmia
	; Surmia bignoniowa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	bignoniowate
Rodzaj	surmia
	Nazwa systematyczna
	Catalpa Scop.; Intr. Hist. Nat.: 170 (1777)
	Typ nomenklatoryczny
	Catalpa bignonioides T. Walter
Synonimy
	Catalpium Raf.; Cumbalu Adans.; Macrocatalpa Britton;
	Catalpium Raf.; Cumbalu Adans.; Macrocatalpa Britton;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Surmia, katalpa (Catalpa Scop.) – rodzaj roślin z rodziny bignoniowatych. Obejmuje w zależności od ujęcia systematycznego od 8^[3] do 13 gatunków^[5]. W Chinach występują cztery gatunki^[6]^[5], dwa we wschodniej części Stanów Zjednoczonych i cztery na Wielkich Antylach (Kubie i Haiti)^[6]. W Polsce uprawiane są trzy gatunki^[7].

Uprawiane są jako rośliny ozdobne. Wykorzystywane jest także ich drewno^[6].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Drzewa zwykle niewielkich rozmiarów, tylko C. speciosa osiąga do 30 m wysokości. Pędy nagie lub pokryte włoskami prostymi, gwiazdkowatymi tylko u C. bungei i nieco lepkimi gruczołkami u C. ovata. Pędy z białym, gąbczastym rdzeniem. Gałęzie łamliwe^[8].
Liście: Zrzucane na zimę, nakrzyżległe lub w okółkach po trzy. Pojedyncze, o dużych blaszkach (od 10 do 25 cm długości), jajowate lub sercowate, całobrzegie, rzadziej (u C. ovata) z dwoma ostrymi klapkami. W kątach nerwów od spodu często z ciemnopurpurowymi miodnikami pozakwiatowymi^[8].
Kwiaty: Zebrane w kwiatostany wiechowate i baldachogroniaste na wierzchołkach pędów, osiągające do 35, czasem do 50 cm długości. Kwiaty obupłciowe, grzbieciste^[8]. Kielich w pąku kulisty, rozwinięty dwuwargowy lub nieregularnie podzielony na 5 łatek. Korona kwiatu dwuwargowa, z górną wargą podzieloną na dwie łatki i dolną na trzy, z płatkami u nasady zrośniętymi w rurkę^[5]. Korona biała lub żółtawa, z ciemnymi plamami i smugami^[8]. Pręciki płodne dwa, przyrośnięte do nasady korony, czasem też wykształcone są trzy nitkowate prątniczki^[8]^[5]. Zalążnia dwukomorowa, z kilkoma zalążkami w każdej z komór^[5].
Owoce: Bardzo długie, wąskie i walcowate torebki z podłużną przegrodą. Zawierają spłaszczone, zaokrąglone nasiona z pęczkami włosków na końcach^[8]^[5].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja systematyczna

Należy do plemienia Catalpeae w obrębie rodziny bignoniowatych Bignoniaceae^[9].

Wykaz gatunków^[3]^[8]

Catalpa bignonioides Walter – surmia bignoniowa, s. zwyczajna, katalpa bignoniowa
Catalpa brevipes Urb.
Catalpa bungei C.A.Mey. – surmia Bungego
Catalpa × erubescens Carrière – surmia pośrednia, katalpa pośrednia
Catalpa longissima (Jacq.) Dum.Cours.
Catalpa macrocarpa (A.Rich.) Ekman ex Urb.
Catalpa ovata G.Don – surmia żółtokwiatowa, katalpa żółtokwiatowa
Catalpa purpurea Griseb.
Catalpa speciosa Teas – surmia wielkokwiatowa, s. okazała, katalpa wielkokwiatowa

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-06] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Catalpa Scop.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-05-21].
↑ Catalpa Scop.. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-05-21].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Catalpa Scopoli. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-05-21].
↑ ^a ^b ^c David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 172, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 54, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g WłodzimierzW. Seneta WłodzimierzW., Drzewa i krzewy liściaste. T. 2, Callicarpa - Cytisus, Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 1994, s. 71-72, ISBN 83-01-11074-0 .
↑ Genus Catalpa Scop.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-05-21].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-06] (ang.).

[powo-3] Catalpa Scop.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-05-21].

[ing-4] Catalpa Scop.. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-05-21].

[china-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Catalpa Scopoli. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-05-21].

[mabb-6] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 172, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[checklist-7] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 54, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[seneta-8] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g WłodzimierzW. Seneta WłodzimierzW., Drzewa i krzewy liściaste. T. 2, Callicarpa - Cytisus, Warszawa: Wydaw. Naukowe PWN, 1994, s. 71-72, ISBN 83-01-11074-0 .

[grin-9] Genus Catalpa Scop.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-05-21].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]