Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi
Muzeum Historii Włókiennictwa
Ilustracja
Biała Fabryka – siedziba muzeum
Państwo

 Polska

Miejscowość

Łódź

Adres

ul. Piotrkowska 282
93-034 Łódź

Data założenia

1 stycznia 1960

Zakres zbiorów

historia, technika i sztuka włókna

Wielkość zbiorów

200 000

Powierzchnia ekspozycji

7000 m²

Dyrektor

Aneta Dalbiak

Oddziały
Położenie na mapie Łodzi
Mapa konturowa Łodzi, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, w centrum znajduje się punkt z opisem „Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi”
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi”
Ziemia51°44′43,8360″N 19°27′43,7040″E/51,745510 19,462140
Strona internetowa

Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi, CMWŁ (do 1975 Muzeum Historii Włókiennictwa) – muzeum włókiennictwa mieszczące się w Białej Fabryce Geyera w Łodzi przy ul. Piotrkowskiej 282, wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów pod numerem 116/134[1].

Jest to największe w Europie muzeum poświęcone włókiennictwu i historii tkactwa. W chwili powstania było pierwszą taką placówką na świecie. Siedziba muzeum jest jedną z pierwszych na świecie adaptacji architektury postindustrialnej do celów muzealnych[2][3].

Historia muzeum[edytuj | edytuj kod]

Pierwsze próby organizacyjne sięgają roku 1952, kiedy Krystyna Kondratiuk[4] doprowadziła do utworzenia Działu Tkactwa w łódzkim Muzeum Sztuki.

W 1954 r. Rada Narodowa Miasta Łodzi podjęła uchwałę o utworzeniu muzeum włókiennictwa zlokalizowanego w Białej Fabryce Ludwika Geyera. Biała Fabryka to rozległy, 4-skrzydłowy kompleks budynków architektury przemysłowej.

6 listopada 1954 wpisano ten obiekt do rejestru zabytków, dzięki czemu władze miasta mogły wystąpić do Ministra Przemysłu Lekkiego o przekazanie nieruchomości pod cele muzealne. Pięć lat później podjęto uchwałę o przekształceniu Działu Tkactwa w nową instytucją funkcjonującą jako oddział Muzeum Sztuki. 6 października 1959 roku powołano samodzielną jednostkę - Muzeum Historii Włókiennictwa[5]. Pierwszą dyrektorką została Krystyna Kondratiuk twórczyni organizacyjnej koncepcji nowego muzeum. Początkowo pod działalność muzealną przeznaczono skrzydło północne i część zachodniego, a cały proces przekazywania poszczególnych skrzydeł rozłożony był na lata[6].

Od 2008 integralną część muzeum stanowi Łódzki Park Kultury Miejskiej, w którym znajdują się obiekty typowe dla zabudowy Łodzi i okolicy z przełomu XIX/XX wieku: kościół z Nowosolnej, willa letniskowa z Rudy Pabianickiej, tzw. „drewniana kamienica”, czyli 1-piętrowy dom ul. Mazowieckiej 61, drewniana poczekalnia Łódzkich Wąskotorowych Elektrycznych Kolei Dojazdowych (tramwaje podmiejskie) z ich zgierskiej krańcówki na pl. J. Kilińskiego z ok. 1901 r. oraz ulic Wólczańskiej, Żeromskiego, Kopernika i Mazowieckiej[7].

W 2013 przestrzeń wystawiennicza muzeum powiększyła się o zrewitalizowany budynek kotłowni, w którym otwarta została wystawa interaktywna, wykorzystująca nowoczesne techniki multimedialne. Wewnątrz znajduje się maszyna parowa przeniesiona z cegielni na ul. Franciszka[8].

W 2018 rozpoczęła się finansowana ze środków Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2014–2020 modernizacja siedziby muzeum. W jej ramach zaplanowano odnowienie elewacji zachodniej, oraz wnętrz najstarszego skrzydła zabytkowej fabryki – budynku A, a także renowację południowej elewacji sąsiadującego z Parkiem Reymonta budynku C. I. Inwestycja objęła również powstanie magazynu studyjnego, a także, a także prace w Skansenie Łódzkiej Architektury Drewnianej: instalację centralnego ogrzewania, docieplenie oraz zagospodarowanie terenu. Prace zostały zakończone w 2020 roku, kiedy to otworzona została nowa wystawa stała[9][10].

Dyrektorzy[edytuj | edytuj kod]

Działalność[edytuj | edytuj kod]

Zainteresowania naukowe, kolekcjonerskie i popularyzatorskie muzeum obejmują wszystko, co pozostaje w związku z włókienniczym procesem produkcyjnym – od surowca, przez techniki i technologie włókiennicze do produktów włókienniczych o różnym stopniu i technice przetworzenia. Zbiory są gromadzone, opracowywane naukowo, konserwowane i w różnej formie udostępniane przez specjalistyczne działy muzeum.

Od 1972 muzeum było współorganizatorem, a od 1982 jest jedynym organizatorem Międzynarodowego Triennale Tkaniny w Łodzi. Łódzkie triennale jest najstarszą i największą na świecie międzynarodową wystawą promującą współczesną tkaninę artystyczną[17].

Dziedziniec muzeum

Wystawy stałe[edytuj | edytuj kod]

  • Miasto – Moda – Maszyna
  • Sala maszyn w ruchu
  • Łódzkie mikrohistorie. Ludzkie mikrohistorie
  • Google arts & culture

Oferta edukacyjna[edytuj | edytuj kod]

Jeden z eksponatów: zgrzeblarka wałkowa Platt Brothers

Dział Edukacji Centralnego Muzeum Włókiennictwa organizuje warsztaty plastyczne, lekcje muzealne. Działania Działu Edukacji CMWŁ realizowane są zgodnie z ideą muzeum partycypacyjnego, a tematyka zajęć powiązana jest z profilem muzeum, dotyczy więc historii i sztuki współczesnej, zbiorów CMWŁ i aktualnych wystaw[18].

Wydarzenia specjalne[edytuj | edytuj kod]

  • Urodziny Geyera – coroczne wydarzenie odbywające się w styczniu, upamiętniające urodziny założyciela Białej Fabryki – Ludwika Geyera
  • Geyer Music Factory – cykl koncertów odbywających się w sezonie wakacyjnym na dziedzińcu Białej Fabryki (tamże od 2009)
  • Noc Muzeów

Wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

W październiku 2013 Centralne Muzeum Włókiennictwa zajęło drugie miejsce w plebiscycie na „7 nowych cudów Polski”, zorganizowanym przez miesięcznik National Geographic Traveler[19].

Wystawa Miasto-Moda-Maszyna uhonorowana została nagrodami:

  • I miejsce w kategorii Wystawa w 15 edycji konkursu Wydarzenie Historyczne Roku[20],
  • Wystawa roku w głosowaniu internautów konkursu Plaster Kultury 2021[21],
  • Sybilla 2021 w 42. Konkursie na Wydarzenie Muzealne Roku, w kategorii Nowe i zmodernizowane wystawy stałe[22].

Wystawa "Łódzkie mikrohistorie. Ludzkie mikrohistorie" zdobyła I miejsce w kategorii Wystawa w 14. edycji konkursu Wydarzenie Historyczne Roku[23].

Wyróżnienie w konkursie „Zabytek Zadbany” w kategorii „Zabytki techniki” w 2022 r.[24]

Punkt kotwiczny Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego w 2023 r.[25]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Państwowy Rejestr Muzeów. bip.mkidn.gov.pl
  2. Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi – 100 lat awangardy w Polsce. rokawangardy.pl. [dostęp 2021-02-16].
  3. Centralne Muzeum Włókiennictwa. cmwl.pl. [dostęp 2021-02-16].
  4. Gronczewska Anna, Opowieść o niezwykłej kobiecie, która stworzyła niezwykłe muzeum; [w:] „Dziennik Łódzki”, dodatek „Kocham Łódź”, 14 II 2014, s. 8–9.
  5. Sławomir Krajewski, Jacek Kusiński: Spacer drugi. Ulica Piotrkowska. Łódź: Wydawnictwo Jacek Kusiński, 2008. ISBN 978-83-927666-8-1.
  6. Historia. Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi. [dostęp 2018-12-26].
  7. D.Antoszczyk, Miasto w pigułce. Skansen Łódzkiej Architektury Drewnianej, "Kronika miasta Łodzi" 3/2008, s.141-142.
  8. obiekt: maszyna parowa [online], obiekt: maszyna parowa - obiekt: maszyna parowa - Obiekty - Wiedza - HISTORIA: POSZUKAJ [dostęp 2023-11-21] (pol.).
  9. Centralne Muzeum Włókiennictwa. cmwl.pl. [dostęp 2019-11-18].
  10. Centralne Muzeum Włókiennictwa [online], cmwl.pl [dostęp 2023-11-21].
  11. O Krystynie Kondratiukowej. Centralne Muzeum Włókiennictwa. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-25)].
  12. Krystyna Kondratiuk stworzyła w Łodzi wielkie, wyjątkowe muzeum. plus.dzienniklodzki.pl, 2017-07-06. [dostęp 2021-02-11].
  13. 50 Lat Centralnego Muzeum Włókiennictwa w Łodzi, Łódź 2010, s.218
  14. Łukasz Kaczyński: Norbert Zawisza rezygnuje z funkcji dyrektora Centralnego Muzeum Włókiennictwa. Dziennik Łódzki, 2013-02-08. [dostęp 2021-02-11].
  15. Radio Łódź: Dymisja dyrektora Centralnego Muzeum Włókiennictwa w Łodzi. Radio Łódź. [dostęp 2021-02-11].
  16. Aneta Dalbiak dyrektorem Centralnego Muzeum Włókiennictwa | Kalejdoskop kulturalny regionu łódzkiego. www.e-kalejdoskop.pl. [dostęp 2021-02-11].
  17. Triennale. [dostęp 2020-07-26].
  18. Centralne Muzeum Włókiennictwa [online], cmwl.pl [dostęp 2023-11-21].
  19. Plebiscyt 7 nowych cudów Polski rozstrzygnięty. national-geographic.pl. [dostęp 2013-11-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-11)].
  20. Ogólnopolski plebiscyt „Wydarzenie Historyczne Roku 2021” rozstrzygnięty - Redakcja Polska - polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2023-11-21] (pol.).
  21. Centralne Muzeum Włókiennictwa [online], cmwl.pl [dostęp 2023-11-21].
  22. 42. KONKURS NA WYDARZENIE MUZEALNE ROKU [online], konkurssybilla.nimoz.pl [dostęp 2023-11-21].
  23. Poznaliśmy zwycięzców 14. edycji Plebiscytu Wydarzenie Historyczne Roku 2020 - Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego - Portal Gov.pl [online], Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego [dostęp 2023-11-21] (pol.).
  24. Barbara Halliop, Znamy finalistów konkursów: „Zabytek zadbany” i „Samorząd dla dziedzictwa” [online], NID, 15 listopada 2022 [dostęp 2023-11-21] (pol.).
  25. Centralne Muzeum Włókiennictwa [online], cmwl.pl [dostęp 2023-11-21].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Gronczewska Anna, Opowieść o niezwykłej kobiecie, która stworzyła niezwykłe muzeum; „Dziennik Łódzki”, dodatek „Kocham Łódź”, 14 II 2014, s. 8–9 (Krystyna Kondratiuk, pierwsza dyrektor muzeum)

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]