Galeria Sfera

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Centrum handlowe Sfera)
Galeria Sfera
Ilustracja
Sfera II
Państwo

 Polska

Miejscowość

Bielsko-Biała

Adres

ul. Mostowa 5

Typ budynku

centrum handlowo-rozrywkowe

Styl architektoniczny

postmodernizm

Architekt

Ireneusz Handel, Jan Lelątko, Piotr Pawłowski

Inwestor

Bielsko Business Center

Rozpoczęcie budowy

2000

Ukończenie budowy

2009 / 2011

Pierwszy właściciel

Bielsko Business Center

Obecny właściciel

CBRE European Shopping Centre Fund II

Położenie na mapie Bielska-Białej
Mapa konturowa Bielska-Białej, w centrum znajduje się punkt z opisem „Galeria Sfera”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Galeria Sfera”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Galeria Sfera”
Ziemia49°49′35″N 19°02′55″E/49,826389 19,048611
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Galeria Sfera (potocznie Sfera) – centrum handlowo-rozrywkowe w Bielsku-Białej, zlokalizowane na Dolnym Przedmieściu, w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki Białej, w rejonie ulic Mostowa, Wałowa i Michała Grażyńskiego (oficjalny adres to Mostowa 5).

Składa się z dwóch niezależnych budynków połączonych przewiązką nad ulicą Mostową – północnego określanego jako Sfera I, który powstał w latach 2000–2001, oraz południowego określanego jako Sfera II, który powstał w latach 2007–2009 (z pracami wykończeniowymi części niehandlowej trwającymi do 2011). Kompleks obejmuje 64 tys. m² powierzchni handlowej, 7,6 tys. m² powierzchni rozrywkowej (w tym siedmiosalowy multipleks kinowy Helios w Sferze I[1]), 5,1 tys. m² powierzchni hotelowej (czterogwiazdkowy Qubus Hotel ze 122 pokojami w Sferze II[2]), 4,2 tys. m² powierzchni biurowej, a także 3,5 tys. m² powierzchni mieszkalnej (101 mieszkań na trzech najwyższych kodygnacjach Sfery II[3])[4].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Galeria Sfera powstała w miejscu wyburzonych zabudowań przemysłowych. Sfera I zajmuje tereny założonej w 1863 przędzalni lnu Alberta Neumanna, później przekształconej przez Karla Benjamina Schneidera w przędzalnię juty, którą w 1903 przejąła wiedeńska spółka Union A.G. für Jute-Industrie. W okresie PRL fabryka wchodziła w skład Zakładów Przemysłu Lniarskiego „Lenko”. Jej zabudowania – ulegające w czasie licznym przekształceniom – wyburzono w 2000[5][6]. Następnie rozpoczęła się budowa centrum handlowego, którego pierwotnie proponowaną nazwą było Centrum Mostowa[7].

Autorami projektu architektonicznego byli Ireneusz Hendel (główny projektant), Jan Lelątko i Piotr Pawłowski. W bryłę wkomponowano nawiązania industrialne – fragment elewacji od strony ulicy Grażyńskiego odwzorowuje wygląd dawnej kotłowni z 1913 projektu Andreasa Walczoka, a wewnątrz pasażu handlowego umieszczono żeliwne kolumny[5]. Otwarcie Sfery I miało miejsce 6 grudnia 2001. Nie obyło się przy tym bez kontrowersji, ponieważ w dniu otwarcia obiekt nie był jeszcze wykończony i uruchomienie działalności zostało określone przez władze miejskie za nielegalne[8].

  • Elewacja Sfery I od strony ulicy Mostowej
    Elewacja Sfery I od strony ulicy Mostowej
  • Sfera I z lotu ptaka
    Sfera I z lotu ptaka
  • Fragment elewacji odwzorowujący wygląd dawnej kotłowni
    Fragment elewacji odwzorowujący wygląd dawnej kotłowni
  • Wnętrze Sfery I
    Wnętrze Sfery I

Na terenie zajmowanym przez Sferę II znajdowało się w XIX wieku kilka różnych fabryk włókienniczych – farbiarnia i apretura Gustava Molendy (na bazie założonej w 1835 farbiarni Eduarda Scholza), fabryka sukna Landesmann & Kornhaber (na bazie istniejącego od lat 40. XIX wieku zakładu wykończania tkanin Samuela Brülla) i fabryka sukna Karla Riesenfelda używająca marki KA-RI-BI (na bazie powstałej w 1864 fabryki Adolf Popper Söhne & Latzko, później Leopold Popper & Co.). W okresie PRL wszystkie te zabudowania należały do Zakładów Przemysłu Włókienniczego im. Pawła Findera, znanych też pod nazwą handlową FINEX. Ponadto w części północnej, bezpośrednio przylegającej do ulicy Mostowej, znajdowały się magazyny firmy spedycyjnej Adolf Brüll & Söhne, a później stacja benzynowa i zieleniec[5][6]. Rozbiórka obiektów nastąpiła w 2006[9].

  • Dawna fabryka Karla Riesenfelda przed wyburzeniem
    Dawna fabryka Karla Riesenfelda przed wyburzeniem
  • Dawna fabryka Landesmann & Kornhaber w trakcie prac rozbiórkowych
    Dawna fabryka Landesmann & Kornhaber w trakcie prac rozbiórkowych
  • Wyburzanie dawnej fabryki Landesmann & Kornhaber
    Wyburzanie dawnej fabryki Landesmann & Kornhaber
  • Wyburzanie dawnej fabryki Karla Riesenfelda
    Wyburzanie dawnej fabryki Karla Riesenfelda

Budowę drugiej części kompleksu poprzedzały liczne kontrowersje. Inwestycja została zaskarżona przez wspólnotę kupców z sąsiadującego domu handlowego Wokulski, którzy do tej pory korzystali z drogi dojazdowej przez teren zakładów włókienniczych, odciętej po ich wyburzeniu. W październiku 2006 Samorządowe Kolegium Odwoławcze unieważniło warunki zabudowy dla Sfery II i przekazało sprawę do ponownego rozpatrzenia[10]. Prace opóźnił też śmiertelny wypadek, do którego doszło w trakcie prowadzenia prac rozbiórkowych w czerwcu 2006[11]. Ponadto w grudniu 2006 wszczęte zostało śledztwo w sprawie „karalnej niegospodarności” przy sprzedaży nieruchomości obejmujących dawną fabrykę. Padło oskarżenie o rozstrzygnięcie przetargu wbrew zapisanym w jego warunkach zasadom – wygrała spółka proponująca niższą cenę i zakładająca wyburzenie zabudowań poprzemysłowych mimo objęcia ich ochroną konserwatorską[12]. Ostatecznie budowa ruszyła dopiero pod koniec 2007[13].

  • Sfera I i miejsce po rozebranej stacji benzynowej – kwiecień 2007
    Sfera I i miejsce po rozebranej stacji benzynowej – kwiecień 2007
  • Budowa Sfery II – luty 2009
    Budowa Sfery II – luty 2009
  • Budowa Sfery II – kwiecień 2009
    Budowa Sfery II – kwiecień 2009
  • Budowa Sfery II z lotu ptaka – lipiec 2009
    Budowa Sfery II z lotu ptaka – lipiec 2009

Autorami projektu był ten sam zespół architektów co w przypadku Sfery I[14] i podobnie jak tam wykorzystano nawiązania do wyglądu dawnych fabryk włókienniczych – elewację od strony rzeki Białej z półkolistymi oknami oraz wewnętrzne ściany pasażu obłożono cegłą klinkierową, wykorzystano również w środku żeliwne kolumny zdemontowane z hal fabrycznych. W obiekt wkomponowano fasady dwóch neorenesansowych kamienic u wylotu ulicy Cyniarskiej. Przebudowano też układ komunikacyjny w okolicy – powstały dwa nowe ronda w ciągu ulicy Wałowej. Otwarcia drugiej części centrum handlowo-rozrywkowego dokonano 27 października 2009[15]. Miała ona 102 092 m² powierzchni użytkowej (w porównaniu z 38 482 m² powierzchni użytkowej Sfery I)[14][16]. Do 2011 trwały prace nad otwarciem części hotelowej (Qubus Hotel)[17] oraz mieszkalnej (101 mieszkań na trzech najwyższych kondygnacjach)[3]. 19 maja 2011 na placu przed głównym wejściem do Sfery II odsłonięto pomnik Bolka i Lolka[18]. Plac ten wykorzystywany też jest jako plener kulturalny – w lipcu i sierpniu odbywają się na nim co roku od 2010 koncerty w ramach tzw. Letniej Sceny Sfery[19].

  • Elewacja Sfery II od strony rzeki Białej
    Elewacja Sfery II od strony rzeki Białej
  • Wnętrze Sfery II
    Wnętrze Sfery II
  • Wkomponowana fasada kamienicy przy ulicy Cyniarskiej 24
    Wkomponowana fasada kamienicy przy ulicy Cyniarskiej 24
  • Pomnik Bolka i Lolka
    Pomnik Bolka i Lolka

Inwestorem i pierwszym właścicielem Galerii Sfera była spółka Bielsko Business Center sp. z o.o. W 2015 centrum handlowo-rozrywkowe zostało sprzedane CBRE Global Investors, jednemu z podmiotów wchodzących w skład CBRE Group[20].

Galerii Sfera – stanowiącej największy obiekt handlowy w mieście i regionie – wielokrotnie przypisywano negatywny wpływ na funkcjononowanie bielsko-bialskiego śródmieścia, w szczególności niedalekiej ulicy 11 Listopada, gdzie zlikwidowano wiele lokali handlowych i usługowych[21][22][23][24].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Helios: Helios Bielsko-Biała. [dostęp 2023-09-27].
  2. ↑ Qubus Hotel: Qubus Hotel Bielsko-Biała. [dostęp 2023-09-27].
  3. ↑ a b Jacek Drost: Osiedle na dachu Galerii Sfera. bielskobialanaszemiasto.pl, 2011-12-05. [dostęp 2023-09-27].
  4. ↑ Galeria Sfera: O galerii. [dostęp 2023-09-27].
  5. ↑ a b c Ewa Janoszek: Architektura przemysłowa Bielska i Białej w latach 1806–1939. Bielsko-Biała: Wydział Kultury i Sztuki Urzędu Miejskiego w Bielsku-Białej, 2008, s. 326–327, 458–459. ISBN 978-83-60136-70-6.
  6. ↑ a b Galeria Sfera: Spleciona z historią. [dostęp 2023-09-27].
  7. ↑ Leszek Obuchowski: Zakupy w fabryce. Gazeta Wyborcza, 2000-10-12. [dostęp 2023-09-27].
  8. ↑ Kontrowersyjne otwarcie. Kronika Beskidzka, 2001-12-13. [dostęp 2023-09-27].
  9. ↑ Piotr Bieniecki: Dziś działa tu popularne centrum handlowe. Tak w 2006 roku znikał "Finex". bielsko.biala.pl. [dostęp 2023-09-27].
  10. ↑ Mirosław Łukaszuk: Sfera 2 od początku. bielskobialanaszemiasto.pl, 2006-10-03. [dostęp 2023-09-27].
  11. ↑ Tragiczny wypadek na terenie byłej bielskiej fabryki. Gazeta Wyborcza, 2006-06-13. [dostęp 2009-10-27].
  12. ↑ Agnieszka Janas: Prokurator zastąpił ekipy budowlane. Puls Biznesu, 2007-01-16. [dostęp 2023-09-27].
  13. ↑ Wyjątkowa galeria. beskidzka24.pl, 2018-04-28. [dostęp 2023-09-27].
  14. ↑ a b Sfera 2. Pracownia architektoniczna Apea Group. [dostęp 2023-09-27].
  15. ↑ Jacek Kachel. Sfery się połączyły. „W Bielsku-Białej. Magazyn Samorządowy”. 23 (171), s. 8, 2009-11-13. Bielsko-Biała. 
  16. ↑ Centrum handlowe Sfera 1 – Centrum Mostowa. Biuro Arcon sp. z o.o., 2019-01-19. [dostęp 2023-09-27].
  17. ↑ Qubus Hotel Bielsko-Biała oficjalnie otwarty. e-hotelarz.pl, 2011-06-15. [dostęp 2023-09-27].
  18. ↑ Rzeźbę Bolka i Lolka odsłonięto w Bielsku-Białej. dziennik.pl, 2011-05-19. [dostęp 2023-09-27].
  19. ↑ Jubileuszowa, 10 edycja festiwalu Letnia Scena Sfery 05.07–23.08. bbfan.pl, 2019-08-23. [dostęp 2023-09-27].
  20. ↑ CBRE Global Investors kupuje CH Sfera w Bielsku-Białej. QBusiness.pl, 2015-09-30. [dostęp 2023-09-27].
  21. ↑ Instytut Ekonomiki Przestrzeni sp. z o.o., Urząd Miejski w Bielsku-Białej: Gminny program rewitalizacji Bielska-Białej do roku 2030. Etap II. Pogłębiona diagnoza obszaru rewitalizacji. s. 72. [dostęp 2023-09-27].
  22. ↑ Ewa Furtak: Bielsko-Biała: z ulicy 11 Listopada wyprowadzają się sklepy. Gazeta.pl, 17 października 2002. [dostęp 2008-11-20].
  23. ↑ Magdalena Dydo: Trup w środku miasta. bielskobiala.pl, 2010-06-25. [dostęp 2022-03-24].
  24. ↑ Ewa Furtak: Ulica na tysiąc kroków. Musimy wspólnie znaleźć na nią pomysł. Gazeta Wyborcza, 2019-03-15. [dostęp 2022-03-24].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Galeria_Sfera&oldid=71654197”