Ipekakuana prawdziwa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Cephaelis ipecacuanha)
Ipekakuana prawdziwa
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

goryczkowce

Rodzina

marzanowate

Rodzaj

ipekakuana

Gatunek

ipekakuana prawdziwa

Nazwa systematyczna
Carapichea ipecacuanha (Brot.) L.Andersson
Kew Bull. 57:371. 2002[3]
Synonimy
  • Callicocca ipecacuanha Brot.
  • Cephaelis acuminata H. Karst.
  • Cephaelis ipecacuanha (Brot.) Tussac
  • Psychotria ipecacuanha (Brot.) Stokes[3]

Ipekakuana prawdziwa, wymiotnica prawdziwa (Carapichea ipecacuanha) – gatunek wiecznie zielonego półkrzewu należący do rodziny marzanowatych (Rubiaceae). Występuje w stanie dzikim w Ameryce Środkowej (Kostaryka, Nikaragua, Panama) i Ameryce Południowej (wilgotne lasy tropikalne Panamy, Kolumbii i Brazylii)[3].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój
Wiecznie zielony półkrzew wysokości 15–40 (60) cm. Pod ziemią roślina posiada cienkie, poziome, rozgałęzione kłącze z licznymi korzeniami o charakterystycznym kształcie.
Łodyga
Łodygi u nasady drewniejące, nagie lub krótko owłosione, z 3–6 (10) parami liści.
Liście
Liście są naprzeciwległe, z przylistkami, podługowate, zaostrzone, o brzegach falistych, w młodości silnie owłosione.
Kwiaty
Kwiatostany głowiaste, wierzchołkowe otoczone są okrywą z miękko owłosionych listeczków. Kwiaty drobne, o kielichu 5-ząbkowym, koronie lejkowatej, białej, z omszonym, w górę wydętym lejku. Pręcików 5, słupek 1 z dwoma znamionami. Kwitnienie w styczniu – marcu.
Owoce
Owocem jest mięsista, czarnofioletowa jagoda z dwoma żółtobiałymi nasionami.
Korzeń[4]
Ciemnoczerwonawobrunatny lub bardzo ciemnobrunatny, rzadko dłuższy od 15 cm lub grubszy niż 9 mm. Posiada pierścieniowate zgrubienia po stronie zewnętrznej i prążki obejmujące całość obwodu. Przełam jest krótki w korze, a w drewnie łupliwy. Powierzchnia przekroju poprzecznego wykazuje szeroką szarawą korę i małe jednolicie gęste drewno. Kłącze krótkie, zwykle z towarzyszącymi mu korzeniami, walcowate, do 2 mm średnicy. Jest podłużne, lekko pomarszczone z rdzeniem zajmującym w przybliżeniu jedną szóstą całej średnicy.

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Roślina uprawna[edytuj | edytuj kod]

Uprawiana jest w Ameryce Południowej, Kolumbii, na Cejlonie, Jawie, w Indiach, Indonezji, na Półwyspie Malajskim i w południowych Chinach.

Roślina lecznicza[edytuj | edytuj kod]

Surowiec zielarski[4]
Korzeń ipekakuany (Ipecacuanhae radix) – połamane i wysuszone podziemne narządy o zawartości minimum 2,0% sumy alkaloidów w przeliczeniu na emetynę.
Działanie
Preparaty z korzenia ipekakuany (wyciąg, napar, nalewka, syrop, rzadziej proszek) w większych dawkach działają wymiotnie, natomiast w małych wzmagają czynność wydzielniczą w oskrzelach i działają wykrztuśnie. Należą do skutecznych leków w przypadkach zakażenia czerwonką amebową i motylicą watrobową; mają także właściwości antyseptyczne i tamujące krwawienie.
Owoce

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-05-27] (ang.).
  3. a b c Taxon: Carapichea ipecacuanha. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. [dostęp 2010-09-16]. (ang.).
  4. a b Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4.