Cerkwica
54°00′27″N 15°06′33″E/54,007500 15,109167| wieś | |
 Kościół w Cerkwicy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
1083[2] |
| Strefa numeracyjna |
91 |
| Kod pocztowy |
72-342[3] |
| Tablice rejestracyjne |
ZGY |
| SIMC |
0777250 |
Położenie na mapie gminy Karnice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gryfickiego  | |
| 54°00′27″N 15°06′33″E/54,007500 15,109167[1]
| |
Cerkwica (hist. Cerekwica[4], do 1945 niem. Zirkwitz) – wieś w Polsce, położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie gryfickim, w gminie Karnice[5][6], na Równinie Gryfickiej.
W latach 1954-1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Cerkwica. W latach 1946–1998 wieś administracyjnie należała do województwa szczecińskiego. W 2004 roku we wsi było zameldowanych 1261 osób[7].
W miejscowości ma siedzibę jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej włączona do krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego[8].
Przy zachodniej części wsi przebiega rów Liwka.
Integralne części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0777266 | Mojszewko | przysiółek |
| 0777272 | Witomierz | przysiółek |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość o rodowodzie średniowiecznym, położona przy trakcie z Trzebiatowa do Kamienia Pomorskiego. W 1124 roku w Cerkwicy odbył się uroczysty chrzest ludności Pomorza Zachodniego przeprowadzony przez misjonarza św. Ottona z Bambergu[9]. Pierwsza wzmianka w 1270[10]. W 1287 roku wieś została przekazana na uposażenie klasztoru norbertanek w Trzebiatowie. Po sekularyzacji majątków zakonnych w XVI wieku Cerkwica znalazła się w rękach prywatnych właścicieli. W XVIII wieku należała do Petera Ernesta von Woedtke, który w 1743 roku sprzedał ją Georgowi Laurenzowi von Kamee. Ten jednak nie przejął majątku, a odstąpił go ponownie rodzinie von Woedtke. Pod koniec XVIII wieku majątek nabył Richard von Münchow. Nie posiadał go jednak długo i odsprzedał Cerkwicę Georgowi Juliusowi von Osten. W XIX wieku właścicielem był Johann Jakub Zitzwitz, który przekazał te dobra w dzierżawę rodzinie von Dulong. Administratorzy nie wywiązywali się jednak ze swoich zobowiązań i zubożyli majątek. W 1890 roku folwark w Cerkwicy nabył oficer pruski, Wilhelm von Sydow. W rękach rodziny von Sydowów Cerkwica była do II wojny światowej[11].
Po II wojnie światowej na terenie dawnego folwarku w Cerkwicy (d. Owczarnia) mieściło się Państwowe Gospodarstwo Rolne – Państwowy Ośrodek Hodowli Zarodowej Cerkwica[12][13]. W 1994 po przekształceniu jako Ośrodek Hodowli Zarodowej Skarbu Państwa Cerkwica[14]. Od 1995 po ponownym przekształceniu jako Ośrodek Hodowli Zarodowej w Cerkwicy Sp. z o.o.[15].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Lista zabytków w Cerkwicy[16]:
- kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w stylu gotyckim z przełomu XIV i XV wieku, z drewnianą wieżą z XIII wieku. Kościół położony jest na wzgórzu Dzwonnik.
- cmentarz parafialny z kwaterą Gaj Bohaterów, na której w 1920 roku zostali pochowani żołnierze niemieccy polegli w czasie I wojny światowej. Cmentarz położony jest na wzgórzu Dzwonnik.
- kamienna studnia św. Ottona z XII wieku, a przy niej pomnik z XIX wieku upamiętniający chrzest Pomorzan w 1124 roku. Zbudowana w 1912 roku[potrzebny przypis].
- neoklasycystyczny dwór rodziny von Sydow końca XIX wieku, przebudowany w 1906 roku, parterowy z dachem mansardowym z naczółkami i facjatą na osi fasady[17]
- park dworski o powierzchni 19 ha[potrzebny przypis], z 2. połowy XIX wieku
We wsi ponadto znajdują się historyczne pozostałości zabudowań folwarcznych z XIX wieku z ruinami gorzelni.
Szlaki komunikacyjne[edytuj | edytuj kod]
W Cerkwicy krzyżuje się droga wojewódzka nr 103 z drogą wojewódzką nr 110.
Galeria[edytuj | edytuj kod]
Studnia w jednym z miejsc symbolicznego, tzw. zbiorowego chrztu ludności Pomorza Zachodniego, przeprowadzonego przez biskupa Ottona z Bambergu
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 14 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 14814
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 138 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ ks. Stanisław Kozierowski: Atlas nazw geograficznych Słowiańszczyzny Zachodniej. T. Zeszyt I. Poznań: 1934.
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
- ↑ II. Aktualna sytuacja społeczno-gospodarcza na obszarze gminy Karnice. W: Plan rozwoju lokalnego gminy Karnice na lata 2005-2013. Urząd Gminy w Karnicach, 2005-05-06, s. 20.
- ↑ Wykaz OSP w KSRG w województwie zachodniopomorskim w lutym 2011 r.. Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej w Szczecinie, 2011-03-02. [dostęp 2011-08-14].
- ↑ Plan rozwoju miejscowości Cerkwica. Rada Gminy Karnice, 2005, s. 5.
- ↑ Czesław Piskorski, Pomorze Zachodnie, mały przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, Warszawa, 1980, s. 115, ISBN 83-217-2292-X, OCLC 8032482.
- ↑ Karnice [online], www.karnice.pl [dostęp 2017-12-07].
- ↑ Plan rozwoju miejscowości Cerkwica. Rada Gminy Karnice, 2005, s. 6.
- ↑ Dz.U. 1993 nr 31 poz. 142
- ↑ Dz.U. 1994 nr 83 poz. 383
- ↑ Dz.U. 1995 nr 93 poz. 464
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo zachodniopomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
- ↑ Piotr Skurzyński, Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A. , 2007, s. 165-166, ISBN 978-83-7495-133-3.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Cerkwica, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 535.
- Siedziba gminy: Karnice
| Wsie | |
|---|---|
| Osady | |
| Przysiółki wsi |
