Chaim Topol

Chaim Topol
	; Chaim Topol (1967)
Data i miejsce urodzenia	9 września 1935 ; Tel Awiw, Palestyna
Data i miejsce śmierci	8 marca 2023 ; Tel Awiw, Izrael
Współmałżonek	Galia Finkelstein; (1956–2023; jego śmierć)
Lata aktywności	1957–2015
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Chaim Topol, Chajjim Topol (hebr.: חיים טופול; ur. 9 września 1935 w Tel Awiwie, zm. 8 marca 2023 tamże^[1]^[2]) − izraelski aktor teatralny i filmowy.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w Tel Awiwie^[3], w ówczesnym Brytyjskim Mandacie Palestyny. Początkowo grał jako amator w spektaklach organizowanych przez izraelską armię^[4]. W 1961 założył własną grupę teatralną, pomagał w założeniu teatru w Hajfie. Jest znany głównie z roli Tewjego Mleczarza w musicalu Skrzypek na dachu (1971), za którą otrzymał Złoty Glob dla najlepszego aktora w filmie komediowym lub musicalu, David di Donatello, Sant Jordi Awards oraz był nominowany do Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego^[5]. Wystąpił w dwunastym filmie o przygodach Jamesa Bonda Tylko dla twoich oczu (1981) w reżyserii Johna Glena jako Milos Columbo^[2].

W 2014 otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Bar-Ilana^[6] i Uniwersytetu w Hajfie^[1].

Był uzdolniony plastycznie. Wykonał ponad 700 portretów, zilustrował 25 książek. Był autorem autobiografii Topol by Topol (1981) i To Life! (1994)^[7].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Od 1956 roku jego żoną była Galia Finkelstein. Para miała troje dzieci: jednego syna i dwie córki^[8].

W ostatnich latach życia cierpiał na chorobę Alzheimera^[1].

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

Bagaż życia (1998) – pan Apfelschnitt
Time Elevator (1998) – Shalem
Wojna i pamięć (1988-89) – Berel Jastrow
Queenie (1987) (TV) – Dimitri Goldner
Roman Behemshechim (1985) – Effi Avidar
Wichry wojny (1983) – Berel Jastrow
Tylko dla twoich oczu (1981) – Milos Columbo
Flash Gordon (1980) – doktor Hans Zarkov
The House on Garibaldi Street (1979) (TV) – Michael
Galileo (1975) – Galileusz
Śledź mnie! (1972) – Julian Cristoforou
Skrzypek na dachu (1971) – Tewje
The Going Up of David Lev (1971) (TV) – Chaim
Ha-Tarnegol (1971)
Before Winter Comes (1969) – Janovic
A Talent for Loving (1969)
Ervinka (1967) – Ervinka
Cast a Giant Shadow (1966) – Abou Ibn Kader
Sallah Shabati (1964) – Sallah Shabati
El Dorado (1963) – Benny Sherman
I Like Mike (1961)

Nagrody[edytuj | edytuj kod]

1972: Złoty Glob w kategorii najlepszy aktor w komedii lub musicalu: Skrzypek na dachu (Fiddler on the Roof)
1972: Nagroda dla najlepszego aktora na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w San Sebastián: Śledź mnie! (Follow me!)^[9]
2015: Nagroda Izraela za całokształt twórczości^[10]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c Actor, singer and Israel Prize laureate Chaim Topol dies at 87 [online], israelnationalnews.com, 9 marca 2023 [dostęp 2023-03-09] (ang.).
↑ ^a ^b Nie żyje Chaim Topol. Ze „Skrzypka na dachu” znali go wszyscy. kultura.onet.pl, 2023-03-09. [dostęp 2023-03-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-03-09)].
↑ Chaim Topol. AlloCiné. [dostęp 2019-10-23]. (fr.).
↑ Chaim Topol – Bio, Facts, Family. Famous Birthdays. [dostęp 2019-10-23]. (ang.).
↑ Topol. Listal. [dostęp 2019-10-23]. (ang.).
↑ Honorary Doctorate Recipients [online], biu.ac.il [dostęp 2023-03-09] (ang.).
↑ Jacek Szczerba, L`Chaim to life, „Gazeta Wyborcza” (Gazeta Telewizyjna), 24 marca 2023, s. 10
↑ ShreejalS. Maharjan ShreejalS., Who Is Chaim Topol Wife Galia Finkelstein? Family Kids And Net Worth [online], geniuscelebs.com, 9 marca 2023 [dostęp 2023-03-13] [zarchiwizowane z adresu 2023-03-13] (ang.).
↑ 20 edition. 1972 Awards [online], sansebastianfestival.com [dostęp 2023-03-09] .
↑ Chaim Topol wins Israel Prize for lifetime achievement [online], ynetnews.com, 31 marca 2015 [dostęp 2023-03-09] (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Chaim Topol w bazie IMDb (ang.)
Chaim Topol w bazie Filmweb
Chaim Topol w bazie Notable Names Database (ang.)

[News-1] Actor, singer and Israel Prize laureate Chaim Topol dies at 87 [online], israelnationalnews.com, 9 marca 2023 [dostęp 2023-03-09] (ang.).

[Onet-2] Nie żyje Chaim Topol. Ze „Skrzypka na dachu” znali go wszyscy. kultura.onet.pl, 2023-03-09. [dostęp 2023-03-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-03-09)].

[3] Chaim Topol. AlloCiné. [dostęp 2019-10-23]. (fr.).

[4] Chaim Topol – Bio, Facts, Family. Famous Birthdays. [dostęp 2019-10-23]. (ang.).

[5] Topol. Listal. [dostęp 2019-10-23]. (ang.).

[6] Honorary Doctorate Recipients [online], biu.ac.il [dostęp 2023-03-09] (ang.).

[7] Jacek Szczerba, L`Chaim to life, „Gazeta Wyborcza” (Gazeta Telewizyjna), 24 marca 2023, s. 10

[8] ShreejalS. Maharjan ShreejalS., Who Is Chaim Topol Wife Galia Finkelstein? Family Kids And Net Worth [online], geniuscelebs.com, 9 marca 2023 [dostęp 2023-03-13] [zarchiwizowane z adresu 2023-03-13] (ang.).

[9] 20 edition. 1972 Awards [online], sansebastianfestival.com [dostęp 2023-03-09] .

[10] Chaim Topol wins Israel Prize for lifetime achievement [online], ynetnews.com, 31 marca 2015 [dostęp 2023-03-09] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

1950–1959	Fred Astaire (1950) Danny Kaye (1951) Donald O’Connor (1952) David Niven (1953) James Mason (1954) Tom Ewell (1955) Mario Moreno (1956) Frank Sinatra (1957) Danny Kaye (1958) Jack Lemmon (1959)
1960–1979	Jack Lemmon (1960) Glenn Ford (1961) Marcello Mastroianni (1962) Alberto Sordi (1963) Rex Harrison (1964) Lee Marvin (1965) Alan Arkin (1966) Richard Harris (1967) Ron Moody (1968) Peter O’Toole (1969) Albert Finney (1970) Chaim Topol (1971) Jack Lemmon (1972) George Segal (1973) Art Carney (1974) Walter Matthau (1975) Kris Kristofferson (1976) Richard Dreyfuss (1977) Warren Beatty (1978) Peter Sellers (1979)
1980–1999	Ray Sharkey (1980) Dudley Moore (1981) Dustin Hoffman (1982) Michael Caine (1983) Dudley Moore (1984) Jack Nicholson (1985) Paul Hogan (1986) Robin Williams (1987) Tom Hanks (1988) Morgan Freeman (1989) Gérard Depardieu (1990) Robin Williams (1991) Tim Robbins (1992) Robin Williams (1993) Hugh Grant (1994) John Travolta (1995) Tom Cruise (1996) Jack Nicholson (1997) Michael Caine (1998) Jim Carrey (1999)
2000–2019	George Clooney (2000) Gene Hackman (2001) Richard Gere (2002) Bill Murray (2003) Jamie Foxx (2004) Joaquin Phoenix (2005) Sacha Baron Cohen (2006) Johnny Depp (2007) Colin Farrell (2008) Robert Downey Jr. (2009) Paul Giamatti (2010) Jean Dujardin (2011) Hugh Jackman (2012) Leonardo DiCaprio (2013) Michael Keaton (2014) Matt Damon (2015) Ryan Gosling (2016) James Franco (2017) Christian Bale (2018) Taron Egerton (2019)
2020–2039	Sacha Baron Cohen (2020) Andrew Garfield (2021) Colin Farrell (2022) Paul Giamatti (2023)