Charłupia Mała

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Charłupia Mała
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 łódzkie

Powiat

sieradzki

Gmina

Sieradz

Liczba ludności (2022)

781[2]

Strefa numeracyjna

43

Kod pocztowy

98-200[3]

Tablice rejestracyjne

ESI

SIMC

0713326

Położenie na mapie gminy wiejskiej Sieradz
Mapa konturowa gminy wiejskiej Sieradz, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Charłupia Mała”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, w centrum znajduje się punkt z opisem „Charłupia Mała”
Położenie na mapie województwa łódzkiego
Mapa konturowa województwa łódzkiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Charłupia Mała”
Położenie na mapie powiatu sieradzkiego
Mapa konturowa powiatu sieradzkiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Charłupia Mała”
Ziemia51°37′12″N 18°40′44″E/51,620000 18,678889[1]

Charłupia Maławieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie sieradzkim, w gminie Sieradz, nad rzeczką Mesznik (Myją).

Prywatna wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie sieradzkim województwa sieradzkiego[4].

Do 1954 roku istniała gmina Charłupia Mała. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Charłupia Mała. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie sieradzkim.

Części wsi[edytuj | edytuj kod]

Integralne części wsi Charłupia Mała[5][6][7]
SIMC Nazwa Rodzaj
0713332 Osmolin część wsi
0713349 Szczepanów część wsi
0713355 Wola Dzierlińska część wsi

Historia[edytuj | edytuj kod]

Wspomniana w 1339 r. w procesie przeciwko Krzyżakom, którzy spalili ją w 1331 r. Na tym procesie zeznawał jako świadek Walerian, pleban z Charłupi Małej. Wieś była głównym majątkiem słynnego rodu Świnków, z którego wywodził się arcybiskup gnieźnieński Jakub Świnka (zm. 1314), jeden z najwybitniejszych polityków średniowiecznej Polski, propagator polskiej świadomości narodowej. Wieś była później w posiadaniu Biskupskich, Walewskich, Zabłockich i Bemów. Od Charłupi Małej w powiecie sieradzkim zaczęło się w 1940 r. wysiedlanie chłopów w celu opróżnienia gospodarstw dla tzw. Niemców wołyńskich. Tutaj urodził się Wojciech Janczak ps. „Kostrzewa” (1912–1945), działacz ludowy i organizator Batalionów Chłopskich w ówczesnym województwie łódzkim.

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

We wsi znajduje się neogotycki kościół Narodzenia NMP z lat 1907–1916, zbudowany wg projektu Stefana Szyllera z bardzo wysoką (54 m) wieżą – na miejscu poprzednich drewnianych. W 1457 r. o istniejącym tu wtedy drewnianym kościele pisano jako o dawno stojącym. Szereg cennych elementów wyposażenia pochodzi z dawnych kościołów. W ołtarzu głównym znajduje się, stanowiący przedmiot szczególnego kultu na ziemi sieradzkiej, obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem w typie MB Śnieżnej, malowany na płótnie obciągniętym na topolowych deskach (107 × 87 cm), pędzla nieznanego malarza z poł. XVII w. Sukienki wykonane w XVII–XVIII w., częściowo złocone. Na głowach Matki Boskiej i Dzieciątka korony, założone 8 IX 1937 r. przez bp. włocławskiego Karola Radońskiego. Na obrazie jako wota umieszczono dwa orły polskie haftowane srebrem, pochodzące z paradnego czapraka lub ze sztandaru polskiego z okresu, kiedy wieś była własnością rodziny Bemów (dar Jakuba Bema, stryjecznego brata gen. Józefa Bema). Orły te posłużyły za główny motyw dekoracyjny prof. Wiktorowi Zinowi, gdy projektował wystrój wnętrza świątyni. W 1981 r. zawieszono w prezbiterium dwa tryptyki ze scenami nawiązującymi do historii ziemi sieradzkiej, autorstwa Zdzisława Pabisiaka z Krakowa. W kościele jest kamienna chrzcielnica z 1538 r. z napisem wotywnym i herbami: Lis, Jelita, Jastrzębiec i Poraj, cenne tkaniny, wśród nich ornat z pasa słuckiego z XVIII w. i kapa z pasa kontuszowego. Na utrwalenie zasługuje szlachetny czyn mieszkańców wsi, którzy w 1831 r. ofiarowali na potrzeby Ojczyzny złote i srebrne wota oraz naczynia kościelne.

Na cmentarzu przy głównej alejce grobowiec granitowy z czarną marmurową tablicą barona Stanisława Graevego (1868–1912) i jego żony Franciszki ze Ślaskich (1826–1918). W pobliżu kościoła nad rzeczką Mesznik relikty późnośredniowiecznego gródka na kopcu z 1 poł. XIV w.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 15086
  2. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 139 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
  5. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. GUS. Rejestr TERYT
  7. KSNG: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części. opublikowany [w:] Dz.U. z 2013 r. poz. 200 ze zmianami w Dz.U. z 2015 r. poz. 1636. [dostęp 2018-01-06]. (pol.).