Choroba Fabry’ego

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Choroba Fabry'ego
Morbus Fabry
ilustracja
Klasyfikacje
ICD-10

E75.2
Inne sfingolipidozy

Obraz w mikroskopii elektronowej ciał lamellarnych w perycytach spojówki 15-letniego pacjenta z chorobą Fabry’ego

Choroba Fabry’ego (choroba Andersona-Fabry’ego) – ultrarzadka[1] lizosomalna choroba spichrzeniowa[2] z grupy mukopolisacharydoz, opisana w 1898 roku niezależnie przez niemieckiego dermatologa Johannesa Fabry’ego[3][4] i angielskiego dermatologa Williama Andersona. Na obraz kliniczny choroby składają się m.in. bóle mięśniowo-kostne o natężeniu od słabego do bardzo silnego (wymagającego podawania opiatów), zmiany skórne typu angiokeratoma, białkomocz i niewydolność nerek. Choroba spowodowana jest mutacją w genie GLA w locus Xq22 kodującym białko enzymu α-galaktozydazy (EC 3.2.1.22). Niedobór enzymu powoduje odkładanie się globotriaozyloceramidu w naczyniach krwionośnych i innych tkankach, a także narządach[5]. Prowadzi to do upośledzenia ich prawidłowej funkcji. Choroba dziedziczona jest recesywnie w sposób sprzężony z płcią[6].

Objawy i przebieg[edytuj | edytuj kod]

  • bóle kostno-mięśniowe zlokalizowane w okolicach stawów kończyn górnych i dolnych, wymagające podawania analgetyków takich jak tramadol, morfina, petydyna, fentanyl[7]
  • Akroparestezje – zwykle odczuwane jako stały ból najczęściej w okolicy dłoni lub stóp. Opisywany jest jako pieczenie, mrowienie, łamanie czy też uczucie stałego dyskomfortu. Ból najczęściej występuje z różnym nasileniem okresowo w czasie dnia.
  • Przełomy Fabry”ego – zwykle odczuwane jako ataki bardzo silnego, rozdzierającego, łamiącego, palącego bólu, początkowo odczuwanego w obrębie dłoni i stóp, a następnie promieniującego do innych części ciała. Przełomy takie są bardzo wyczerpujące i mogą trwać od kilku minut do kilku dni
  • zawroty głowy, szumy w uszach, zachwiania równowagi
  • zaburzenia neurologiczne w postaci hipertermii, spadku tolerancji wysokiej i niskiej temperatury otoczenia, zaburzeń wydzielania potu (anhydroza), bólu brzucha, parestezji
  • zmiany skórne – angiokeratoma, tzw. wysypka kąpielówkowa
Angiokeratoma – wysypka kąpielówkowa

Objawy dotyczące układu krążenia i nerek występują w wieku dorosłym, pozostałe mogą pojawiać się w wieku młodzieńczym. Choroba wyraźniej objawia się u mężczyzn. Chorzy najczęściej umierają z powodu udaru mózgu i zawału serca. Zgon występuje zwykle w 40–50 r.ż.[6]

Leczenie[edytuj | edytuj kod]

Preparat Alfagalaktozydaza beta Fabrazyme 35 mg – sterylny, liofilizowany proszek do przygotowywania roztworu do iniekcji

Stosuje się wytworzoną metodami inżynierii genetycznej α-galaktozydazę A w postaci dożylnej. Istnieją dwa preparaty: agalzydaza beta (Fabrazyme firmy Genzyme) oraz agalzydaza alfa (Replagal firmy TKT)[8]. Oba leki są dostępne w Polsce. Leczenie spowalnia postęp choroby i w części przypadków ogranicza objawy[9]. Średni roczny koszt leczenia agalzydazą beta jednego pacjenta w Polsce (według danych z 2011 roku) wynosi 300 tysięcy dolarów[potrzebny przypis]. Od maja 2016 roku dostępny jest również preparat migalastat (Galafold firmy Amicus Therapeutics) do podawania doustnego. Jest to szaperon farmakologiczny (ang. pharmacological chaperones) do doustnego podawania.http://web.archive.org/web/20190330233301/https://www.amicusrx.com/pi/galafold.pdf[potrzebny przypis]. Lek może być stosowany u pacjentów z chorobą Fabry`ego w wieku powyżej 16 r.ż i potwierdzoną mutacją wrażliwą. Migalastat jako farmakologiczny szaperon umożliwia selektywne i odwracalne wiązanie z wysokim powinowactwem z miejscami aktywnymi niektórych zmutowanych form α-Gal A, których genotypy określa się jako mutacje wrażliwe. Wiązanie migalastatu powoduje stabilizację tych zmutowanych form α-Gal A w ergastoplazmie i przyspiesza ich odpowiednie kierowanie do lizosomów. Po ich przejściu do lizosomów, dysocjacja migalastatu przywraca aktywność α-Gal A, prowadząc do katabolizmu GL-3 i powiązanych substratów (MIG ChPL).

Jest lekiem podawanym doustnie, w przeciwieństwie do leczenia enzymatyczną terapią zastępczą podawaną w infuzji dożylnej. Migalastat wymaga obecności mutacji wrażliwej na jego działanie, które są stwierdzone u około 35-50% wszystkich chorych na chorobę Fabry’ego (Hughes 2017).

Odniesienia w kulturze masowej[edytuj | edytuj kod]

  • Serial Dr House – odcinek 112 tj. Sezon 6, część 2 (6x02) pt. „Epic Fail” – opowiada o informatyku cierpiącym na chorobę Fabry'ego[potrzebny przypis]
  • Serial Scrubs (w Polsce Hoży doktorzy) – Sezon 3, Odcinek 12 pt. „My Catalyst” – grupa studentów odpytuje dwóch rywalizujących między sobą lekarzy o rzadkie choroby[potrzebny przypis]
  • Serial Mystery Diagnosis Niezwykłe przypadki medyczne – Sezon 2, Odcinek 13 pt. „The Man Who Never Sweats”
  • Serial Echo serca – odcinek 11[10]
  • Serial Na sygnale – sezon 2 odcinek 31 (Mały Książę)[potrzebny przypis]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Terminy Posiedzeń Zespołu Koordynacyjnego ds. Chorób Ultrarzadkich [online] [zarchiwizowane z adresu 2016-01-29].
  2. ↑ Israel Davidsohn, William D. James, John Bernard Henry, Timothy G. Berger, Clinical diagnosis by laboratory methods, Dirk M. Elston, Richard B. Odom: Andrews' diseases of the skin: clinical dermatology. Philadelphia: Saunders Elsevier, 2006, s. 538. ISBN 0-7216-2921-0.
  3. ↑ Fabry J. Ein Beitrag Zur Kenntnis der Purpura haemorrhagica nodularis (Purpura papulosa hemorrhagica Hebrae). Arch Derm Syph 43: 187–200, 1898.
  4. ↑ Anderson-Fabry disease w bazie Who Named It (ang.)
  5. ↑ Karen JK., Hale EK., Ma L. Angiokeratoma corporis diffusum (Fabry disease).. „Dermatology online journal”. 4 (11), s. 8, 2005. PMID: 16403380. 
  6. ↑ a b P.P. Liberski, W. Papierz, Neuropatologia Mossakowskiego, Wydawnictwo CZELEJ, 2005, s. 75 ISBN 83-89309-63-7.
  7. ↑ Fabry symptom management. [dostęp 2010-11-10]. (ang.).
  8. ↑ Maryam Banikazemi, Robert J Desnick, Kenneth H Astrin: Fabry Disease: Treatment & Medication. emedicine.medscape.com, 2009-07-08. [dostęp 2010-11-11].
  9. ↑ Robert Drabczyk, Marian Klinger: Choroby kłębuszków nerkowych. Choroba Fabry'ego. W: Andrzej Szczeklik: Choroby wewnętrzne : podręcznik multimedialny oparty na zasadach EBM, [T. 2]. Kraków: Medycyna Praktyczna, 2006, s. 1304-5. ISBN 83-7430-069-8.
  10. ↑ Echo serca odcinek 11 - opis, streszczenie: Magda spędza Wigilię z Andrzejem i jego żoną

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Choroba_Fabry’ego&oldid=73197871”