Chycina

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Chycina
wieś
Ilustracja
Kościół, widok od strony łagodniejszego wzniesienia
Państwo

 Polska

Województwo

 lubuskie

Powiat

międzyrzecki

Gmina

Bledzew

Liczba ludności (2022)

134[2]

Strefa numeracyjna

95

Kod pocztowy

66-350[3]

Tablice rejestracyjne

FMI

SIMC

0178502

Położenie na mapie gminy Bledzew
Mapa konturowa gminy Bledzew, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Chycina”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Chycina”
Położenie na mapie województwa lubuskiego
Mapa konturowa województwa lubuskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Chycina”
Położenie na mapie powiatu międzyrzeckiego
Mapa konturowa powiatu międzyrzeckiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Chycina”
Ziemia52°28′56″N 15°25′41″E/52,482222 15,428056[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Chycina – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie międzyrzeckim, w gminie Bledzew.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gorzowskiego.

W miejscowości, nad jeziorem Chycina znajduje się ośrodek dydaktyczno-socjalny Akademii Wychowania Fizycznego im. Eugeniusza Piaseckiego w Poznaniu[4].

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Od XIV wieku miejscowość notowana w dokumentach jako Wycense. Po raz pierwszy w 1303 Wycense, 1305 Wisenze, 1313 Weissensese, 1352 Chyczina, 1354 Wissenze, Vycziasche, 1355 Wizenssee, 1384 Wysense, 1403 Chicino, 1405 Choczino, 1424 Chycziny, 1944 Weisensee[5][6][7].

Miejscowość nosiła dwie nazwy: polską Chycina oraz niemiecką Weißensee[8]. Nazwa polska pochodzi od nazwy osobowej Chycza z dodatkiem sufiksu -ino, -ina[6]. Nazwa osobowa jest etymologicznie powiązana ze staropolskim słowem chycza oznaczającym chatę, zagrodę chłopską, dom[9]. Niemiecka nazwa składa się z dwóch wyrazów weiß – biały, czysty oraz See – jezioro[6].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Chycina jako Chyciny na historycznej mapie Wielkopolski sporządzonej w 1888 roku według danych zaczerpniętych z Kodeksu dyplomatycznego[10].

Historycznie wieś jest częścią Wielkopolski co wielokrotnie odnotowują dokumenty zebrane w Kodeksie dyplomatycznym Wielkopolski[10][11][a].

W pobliżu miejscowości znajdują się relikty dobrze zachowanego wczesnośredniowiecznego grodziska tzw. Góra Zamkowa leżące w dawnym zakolu rzeki Obry, które datowane są przez archeologów na VII-X wiek[12].

Wieś była początkowo własnością szlachecką i istnieje co najmniej od XIV wieku. W 1303 roku wymieniona została w łacińskim dokumencie jako Wycense. Dokument był aktem darowizny komesa Chyciny Wisława (Vizlavus comes in Wycense) oraz Borzysława (Borislavus comitis Gothzlay), którzy podarowali cystersom z Paradyża dwie części dziedziny miejscowości Pieski Małe. Dokument odnotował również jako świadka miejscowego plebana Fridericus in Wycense[5][7].

W XVI wieku dokumenty historyczne notują właściciela miejscowości Jana Chycińskiego, który był burgrabią zamku w Grabowie w ziemi wieluńskiej w 1522 został on zwolniony z wyprawy wojennej i wyznaczony do obrony zamku w Międzyrzeczu[7]. Od 1545 właścicielem Chyciny oraz sąsiedniego Goruńska był Zygmunt Bukowiecki, któremu te wsie wniosła w posagu żona Anna Chycińska[13][7].

Miejscowość wymieniona jest w XVI wiecznych dokumentach podatkowych. W 1563 właściciel wsi płacił pobór od 3 1/4 łana oraz 2 młynów napędzanych kołem wodnym. W miejscowości znajdowała się wówczas karczma oraz 1 komornik. W 1577 płatnikiem poboru był właściciel wsi Abraham Bukowiecki. W 1580 dokumenty podatkowe odnotowują istnienie kościoła parafialnego we wsi. Właścicielem miejscowości był wówczas Adam Bukowiecki, który płacił podatki od 3,5 łana. We wsi były także 2 młyny, 12 zagrodników, 2 osadników płacących od 1 pługa, 65 owiec i 3 pasterzy[11][7].

Miejscowość objęta reformacją, podczas której miejscowy kościół zajęli początkowo luteranie, a później przybyli z Czech do Rzeczypospolitej Bracia czescy uciekający do Polski przed prześladowaniami religijnymi. W 1640 dziedzic wsi nie pozwolił archidiakonowi pszczewskiemu Braneckiemu odbyć wizyty w kościele[11].

Wskutek II rozbioru Polski w 1793 r., miejscowość przeszła pod władanie Prus i jak cała Wielkopolska znalazła się w zaborze pruskim. Po zwycięskim dla Polaków powstaniu wielkopolskim 1806 roku miejscowość w latach 1807–1815 leżała w departamencie poznańskim Księstwa Warszawskiego. Od 1818 podobnie jak inne miejscowości wielkopolskie ponownie znalazła się w zaborze pruskim i należała do powiatu międzychodzkiego Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Według opisu statystycznego Wielkopolski z 1841 autorstwa Ludwika Platera Chycino liczyło 268 mieszkańców[14].

Pod koniec XIX wieku jako wieś i folwark leżące w powiecie międzyrzeckim dwukrotnie odnotował miejscowość XIX wieczny Słownik geograficzny Królestwa Polskiego. Wieś miała wówczas 28 domów i 247 mieszkańców. Liczyła w sumie 5194 morg powierzchni i należała do niemieckiej familii Kalkreuthów[15].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[16]:

  • dwór szachulcowy z XVIII/XIX, XX, nie istnieje.

Przyroda[edytuj | edytuj kod]

W Chycinie (na terenie leśnictwa Chycina) rośnie okazały dąb szypułkowy, to drzewo o obwodzie 707 cm (w 2012 roku)[17].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Akronim „K. W.” w SgKP oznacza Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 17007
  2. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 161 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ Ośrodek Dydaktyczno-Socjalny AWF Poznań w Chycinie.
  5. ↑ a b Praca zbiorowa 1878 ↓.
  6. ↑ a b c Rymut 1996 ↓, s. 111.
  7. ↑ a b c d e Chmielewski 1982 ↓.
  8. ↑ Weißensee (Meseritz) – GenWiki. [dostęp 2015-07-20]. (niem.).
  9. ↑ Nitsch 1953 ↓, s. 272–273.
  10. ↑ a b Szulc 1881 ↓.
  11. ↑ a b c Chycina, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 335.
  12. ↑ Grodzisko Chycina.
  13. ↑ Żychliński 1880 ↓, s. 6,85.
  14. ↑ Plater 1841 ↓, s. 127.
  15. ↑ Chycina, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 666.
  16. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 22. [dostęp 2015-05-28]. (pol.).
  17. ↑ Krzysztof Borkowski, Robert Tomusiak, Paweł Zarzyński. Drzewa Polski. 2016. s. 270.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Kazimierz Rymut: Nazwy miejscowe Polski, t. II C-D. Kraków: Polska Akademia Nauk, Instytut Języka polskiego, 1997, s. 111. ISBN 83-85579-64-8.
  • Kazimierz Nitsch: Słownik staropolski, t. I A-Ć. Wrocław: Polska Akademia Nauk, Zakład imienia Ossolińskich, 1953, s. 272–273.
  • Stefan Chmielewski: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, t. 1, hasło „Chycina”. Wrocław: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1982. ISBN 83-04-00938-2.
  • Leon Plater: Opisanie jeograficzno-historyczno-statystyczne województwa poznańskiego. Paryż: Towarzystwo Literackie Polskie w Drukarni Polskiej Juliusza Marylskiego, 1841, s. 127.
  • Tadeusz Szulc: Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski, tom IV suplement, Historyczna mapa Wielkopolski w epoce piastowskiej. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Nauk, 1881.
  • Praca zbiorowa: Kodeks Dyplomatyczny Wielkopolski, tom II. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Nauk, Nakładem Biblioteki Kórnickiej, 1878.
  • Teodor Żychliński: Złota Księga Szlachty Polskiej, rocznik drugi. Poznań: Jarosław Leitgeber, 1880, s. 6, 85.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Gmina Bledzew
Wsie
Osady
Osada leśna
Osada leśna wsi
Przysiółki wsi
Nieoficjalne
miejscowości

Herb gminy Bledzew

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Chycina&oldid=72535801”