Ciałko nerkowe
| Corpusculum renis | |
 Ciałko nerkowe (kłębuszek nerkowy – czerwony, otoczony torebka nerkową – różowa) | |
 Kora nerki (preparat histologiczny, MŚ), ciałko nerkowe położone centralnie. Barwienie PAS | |
| Narządy | |
|---|---|
| Tętnice |
naczynia doprowadzające (gałązie tt. miedzyzrazikowych) |
| Prekursor |
nerka właściwa (metanephros) – mezoderma nerkotwórcza |
Ciałko nerkowe (łac. corpusculum renis), ciałko Malpighiego – część nefronu zbudowana z kłębuszka nerkowego (sieć dziwna) oraz otaczającej go torebki Bowmana o średnicy ok. 170[1]–200 μm[2] (najczęściej ciałka nerkowe nefronów przyrdzennych są większe niż korowych). W ciałku nerkowym wyróżnić można:
- biegun naczyniowy (polus vascularis) – miejsce, w którym blaszka zewnętrzna przechodzi w blaszkę wewnętrzną (wnika tętniczka doprowadzająca i odchodzi tętniczka odprowadzająca),
- biegun kanalikowy (polus tubularis) – miejsce, w którym światło torebki przechodzi w kanalik bliższy.
W ciałku nerkowym na zasadzie filtracji fizycznej (tzw. filtracji kłębuszkowej) powstaje mocz pierwotny (jest to przesączona krew pozbawiona białek i elementów morfotycznych). W ciągu doby obie nerki wytwarzają 110–220 litrów moczu pierwotnego (dla porównania mocz ostateczny to tylko ok. 1,5 litra[1]).
Liczba komórek (kk. śródbłonka naczyń, kk. mezangialne, kk. podocytarne) tworzących jeden kłębuszek w pierwszych latach życia wynosi ok. 2800[3]. Ich liczba zmienia się z wiekiem – wzrasta półtorakrotnie liczba kk. śródbłonka i mezangium, natomiast liczba kk. podocytarnych jest zazwyczaj stała lub wykazuje tendencję do zmniejszania[4].
Kłębuszek nerkowy[edytuj | edytuj kod]
Sieć dziwna (cudowna) składa się z dwóch tętniczek – doprowadzającej i odprowadzającej. Tętniczka doprowadzająca ma większą średnicę (przynajmniej tak jest w ciałkach przyrdzennych[2]) i po wejściu do ciałka nerkowego tworzy 2–5 mniejszych rozgałęzień, które potem rozpadają się na naczynia włosowate, tworzące ok. 30 pętli – sieć tętniczo-tętniczą. Naczynia te łączą się z powrotem w jedną tętniczkę odprowadzającą. Niektórzy autorzy uznają, że naczynia włosowate nie tworzą sieci[1]. Przestrzeń pomiędzy pętlami kłębuszka nerkowego wypełnia mezangium wewnętrzne.
- Zdjęcia wykonane skaningowym mikroskopem elektronowym
-
Kłębuszek nerkowy myszy, powiększenie 1000× -
Kłębuszek nerkowy myszy, powiększenie 10 000× -
Widok od wewnątrz uszkodzonej kapilarny z widocznymi okienkami, powiększenie 100 000×
Torebka kłębuszka nerkowego[edytuj | edytuj kod]
Torebka kłębuszka nerkowego (Bowmana) (capsula glomeruli – Bowmani) składa się z 2 blaszek.
- Blaszka wewnętrzna (trzewna) przylega do kłębuszka nerkowego, zbudowana z nabłonka jednowarstwowego płaskiego i komórek zwanych podocytami, które mają beleczkowate wypustki cytoplazmatyczne (podia) zwiększające ich powierzchnię. Wyróżnia się wypustki I i II rzędowe.
- Blaszka zewnętrzna (ścienna) zbudowana również z nabłonka jednowarstwowego płaskiego, który wyściela otoczenie kłębuszka. W biegunie kanalikowym przechodzi on w nabłonek kanalika proksymalnego.
Między dwiema blaszkami torebki znajduje się światło torebki kłębuszka – czyli przestrzeń moczowa (Bowmana).
Mezangium[edytuj | edytuj kod]
Elementami strukturalnymi ciałka nerkowego są także mezangium (komórki krezki naczyniowej[1]). Wnikają wraz z naczyniami i leżą pomiędzy pętlami naczyń włosowatych. Są tkanką łączną występującą w ciałku nerkowym. Ze względu na położenie możemy wyróżnić:
- Mezangium zewnętrzne (zewnątrzkłębuszkowe) – występujące pomiędzy tętniczką doprowadzającą a odprowadzającą. Wchodzą w skład aparatu przykłebuszkowego
- Mezangium wewnętrzne (wewnątrzkłębuszkowe) – między naczyniami włosowatymi kłębuszka.
Pełnią one kilka ważnych funkcji: fagocytozują, współtworzą błonę podstawną u ok. 20% kapilar kłębuszka, regulują ciśnienie w n. włosowatych kłębuszka – mogą się kurczyć (są rodzajem miofibroblastów).
Eponim morfologiczny[edytuj | edytuj kod]
Nazwa ciałko Malpighiego (od nazwiska biologa Marcello Malpighiego) jest dziś używana bardzo rzadko, najczęściej w kontekście anatomii innych zwierząt niż człowieka[potrzebny przypis].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Układ moczowy. W: Andrzej Myśliwski: Podstawy cytofizjologii i histofizjologii. Wyd. 8. Gdańsk: Akademia Medyczna w Gdańsku, 2007. ISBN 978-8360253-33-5.
- ↑ a b 22. Układ moczowy. W: Wojciech Sawicki: Histologia. Wyd. V. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008. ISBN 978-83-200-3710-4.
- ↑ Struktura i funkcja kłębuszków. W: Bolesław Rutkowski, Marian Klinger: Kłębuszkowe choroby nerek. Wyd. I. Gdańsk: MAKmed, 2003. ISBN 83-88322-16-8.
- ↑ Stefan Angielski, Maciej Jankowski, Jan Stępień: Anatomia i fizjologia nerek. W: Nefrologia. Andrzej Książek, Bolesław Rutkowski (red.). Wyd. I. Lublin: Wyd. Czelaj, 2004. ISBN 83-89309-36-X.
