Cieśnina Lancastera
74°13′00″N 84°00′00″W/74,216667 -84,000000 Cieśnina Lancastera | |
| Państwo | |
|---|---|
| Rodzaj obiektu | |
Położenie na mapie Kanady  | |
| 74°13′00″N 84°00′00″W/74,216667 -84,000000
| |
Cieśnina Lancastera[1] (ang. Lancaster Sound[1], fr. Détroit de Lancaster[2]) – cieśnina Oceanu Arktycznego oddzielająca Ziemię Baffina od wyspy Devon, leżąca w kanadyjskim Archipelagu Arktycznym; administracyjnie w terytorium Nunavut.
Część Kanału Parry’ego i Przejścia Północno-Zachodniego.
Geografia[edytuj | edytuj kod]
Cieśnina Lancastera leży w kanadyjskim Archipelagu Arktycznym na Oceanie Arktycznym – oddziela Ziemię Baffina od wyspy Devon[2] i łączy się z Cieśniną Barrowa na północny wschód od Somerset Island[3]. Jest to zachodnia odnoga Zatoki Baffina[3].
Płynąc od wschodu, stanowi pierwszą część Kanału Parry’ego (pozostałe to według raportów dla Rady Arktycznej: Cieśnina Barrowa i Cieśnina Melville’a[4][a])[2]; jest częścią Przejścia Północno-Zachodniego[3].
Administracyjnie leży w terytorium Nunavut[3].
Różne źródła podają różną długość i szerokość cieśniny – długość od 320 km[3][2] do 400 km[5], szerokość od 50–80 km[2] do ok. 100 km[5]. Jej głębokość dochodzi do 1232 m[2]. Charakteryzuje się dość dobrze rozwiniętą linią brzegową z wieloma zatokami[2]. Przepływa przez nią silny zimny prąd morski z zachodu na wschód[2].
Od października do czerwca cieśnina pokryta jest lodem[2]. W okresie od polowy lata do wczesnej jesieni żeglowność cieśniny utrzymywana jest przy pomocy lodołamaczy[5].
Wody cieśniny bogate są w czynniki odżywcze i charakteryzują się różnorodnym światem zwierzęcym[5]. Na Bylot Island w jej wschodniej części gniazduje ok. 3 milionów ptaków rocznie[5]. W jej wodach występują nerpy obrączkowane, morsy arktyczne, narwale, białuchy arktyczne, orki oceaniczne i wale grenlandzkie[5]. W regionie cieśniny żyją także niedźwiedzie i lisy polarne[5]. W ujściach rzek do cieśniny odławiany jest Golec zwyczajny[5].
Część cieśniny jest obszarem chronionym, należącym do Parku Narodowego Sirmilik[5].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Cieśnina została odkryta przez Europejczyków w 1616 roku – przez Williama Baffina (1584–1622) i Roberta Bylota (1610–1616), którzy nadali jej nazwę na cześć jednego z trzech głównych sponsorów ich wyprawy – kupca londyńskiego Jamesa Lancastera (1554–1618)[6].
Ani Baffin, ani późniejszy poszukiwacz Przejścia Północno-Zachodniego w 1818 roku John Ross (1777–1856) nie odkryli jej potencjału dla żeglugi na zachód[6]. Ross utrzymywał, że jest to jedynie zatoka[6]. Teorię tę obalił w 1819 roku William Edward Parry (1790–1855)[6].
Cieśninę spenetrowali w latach 30. XIX w. wielorybnicy[6]. Pod koniec XIX w. na brzega cieśniny założono faktorie handlowe Button Port, Albert Harbour, Arctic Bay, Pond Inlet i Dundas Harbour[5].
W 1924 roku przez cieśninę przeprawił się szlakiem inuickich myśliwych kanadyjski policjant A.H. Joy[6].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Encyklopedia PWN definiuje Kanał Parry’ego (płynąc od wschodu) jako Cieśninę Lancastera, Cieśninę Barrowa, Cieśninę Melville’a i Cieśninę McClure’a, zob. Encyklopedia PWN – Parry’ego, Kanał ↓.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ellis, B., Brigham, L.: Arctic Marine Shipping Assessment 2009 Report. Arctic Council's Protection of the Arctic Marine Environment (PAME), 2009. [dostęp 2021-10-17]. (ang.).
- Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej (KSNG): Urzędowy Wykaz Polskich Nazw Geograficznych Świata. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2019. [dostęp 2021-10-17].
- Marsh, James H.: Lancaster Sound. W: The Canadian Encyclopedia. Historica Canada, 2013-12-05. (ang.).
- Mills, William James: Exploring Polar Frontiers. ABC-CLIO, 2003, s. 105–106. ISBN 978-1-57607-422-0. [dostęp 2021-10-14]. (ang.).
- Lancastera, Cieśnina, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-10-17].
- Parry’ego, Kanał, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-10-17].
- Lancaster Sound, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2021-10-17] (ang.).