Cymelia
 |
Ten artykuł od 2010-02 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. |
Cymelia albo cimelia[1] (gr. κειμήλιον keimēlion „nieruchomość, kosztowność, skarb, klejnot”) – zbiory lub obiekty o szczególnej wartości[1], odpowiednio chronione i przechowywane; najcenniejsze druki i rękopisy w bibliotece, wydzielone z zasobów i specjalnie chronione[1]; rzadziej pisma i druki zakazane tzw. prohibita.
Status cymelium mogą uzyskać wszystkie rodzaje dokumentów bibliotecznych, rękopisy, druki, ryciny, fotografie, mapy i muzykalia wyróżniające się formą, treścią, pochodzeniem lub wiekiem. Mogą stanowić część cennych kolekcji lub być pamiątkami po wybitnych osobistościach.
Do cymeliów zaliczyć można: zwoje i kodeksy papirusowe i pergaminowe, dzieła sławnych drukarni (np. Aldiny, Elzewiry), autografy, druki i rękopisy o szczególnych walorach artystycznych, istotne dokumenty świadczące o przemianach społecznych, naukowych czy ideowych, obiekty o nietypowym formacie oraz materiale łatwym do uszkodzenia.
W Polsce zaliczamy do nich między innymi: kodeksy rękopiśmienne, najstarsze druki, polonika z XVI w., cenne grupy pism z późniejszych okresów (np. literatura ariańska), fragmenty ciekawych zbiorów (np. Volsciana, biblioteka Zygmunta Augusta), a także książki, wybierane pod kątem rzadkości występowania (np. prasa konspiracyjna).
Oryginały udostępniane są w czytelniach zbiorów specjalnych bibliotek. Dostęp do nich jest zarezerwowany na ogół dla ściśle określonej kadry bibliotecznej i naukowej. Dostępne są również kopie w postaci fotokopii, mikrofilmów lub w wersji cyfrowej[2]. Cymelia często prezentowane są jako obiekty muzealne.
Niekiedy w bibliotece tworzone są specjalne działy, w których umieszcza się cymelia (np. dział „rzadkich książek” w Związku Radzieckim i "rezerwy" w Belgii).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Słownik terminologiczny informacji naukowej, Maria Dembowska, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, 1979, s. 33.
- ↑ Cymelia, [w:] Anna Żbikowska-Migoń, Marta Skalska-Zlat (red.), Encyklopedia książki, t. 1, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2017, s. 426, ISBN 978-83-229-3543-9.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Encyklopedia wiedzy o książce, red. Aleksander Birkenmajer, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1971
- Encyklopedia książki, Anna Żbikowska-Migoń, Marta Skalska-Zlat, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2017, ISBN 978-83-229-3543-9, OCLC 995622348.