Pałężynowate

Pałężynowate
	; Corynocarpus laevigatus
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	dyniowce
Rodzina	pałężynowate
	Nazwa systematyczna
	Corynocarpaceae Engl.; H.G.A. Engler & K.A.E. Prantl Nat. Pflanzenfam. Nachtr.: 215. 4 Oct 1897
	Typ nomenklatoryczny
	Corynocarpus J.R. Forst. & G. Forst.
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pałężynowate (Corynocarpaceae) – monotypowa rodzina drzew i krzewów klasyfikowana do rzędu dyniowców. Obejmuje jeden rodzaj pałężyna (Corynocarpus) liczący pięć gatunków. Rośliny te występują we wschodniej i północno-wschodniej Australii, na Nowej Gwinei, Nowej Zelandii i przyległych wyspach Oceanii^[4]. Mięsiste owoce rozprzestrzeniane są przez zwierzęta (nietoperze i ptaki)^[5].

Owoce i nasiona Corynocarpus laevigatus i C. similis są jadalne, jednak wymagają obróbki cieplnej – w stanie surowym są trujące. Spożywane są po długotrwałym namaczaniu i gotowaniu^[5]. Pnie drzew używane są do wyrobu łodzi^[5]^[4]^[5]. W drewnie tych drzew maoryscy mieszkańcy Wysp Chatham wycinali glify^[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Drzewa osiągające 40 m wysokości, rzadziej krzewy^[4]. Pędy mają nagie, często wyrastające w okółkach^[5].
Liście: Zimozielone^[5], okazałe (do 25 cm długości) wyrastające skrętolegle i często skupione na końcach pędów. Blaszka liściowa jest niepodzielona, całobrzega, skórzasta^[4]. Przylistki są obecne, ale szybko odpadają^[5].
Kwiaty: Drobne (do 4 mm średnicy), obupłciowe, promieniste i skupione w spłaszczone wiechy na końcach pędów. Poszczególne kwiaty wyrastają na krótkich szypułkach wspartych przysadkami. Kielich i korona składają się z pięciu wolnych działek i płatków. Pręcików płodnych jest pięć i tyle samo jest prątniczków. Zalążnia jest górna i składa się z dwóch owocolistków, z których rozwija się tylko jedna komora. Szyjka słupka jest pojedyncza lub podwójna, asymetryczna, zakończona główkowatym znamieniem^[4].
Owoce: Jednonasienne pestkowce z mięsistym mezokarpem i zdrewniałym endokarpem^[4].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj Corynocarpus był przez długi czas klasyfikowany w obrębie rzędu dławiszowców (Celastrales). Badania molekularne wykazały nieco zaskakujące pokrewieństwo z rodzinami rzędu dyniowców (Cucurbitales), później potwierdzone analizami morfologicznymi^[4].

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Grupa siostrzana dla rodziny garbownikowate (Coriariaceae) w rzędzie dyniowców należącym do kladu różowych w obrębie okrytonasiennych^[2]:

dyniowce

Anisophylleaceae

	Corynocarpaceae – pałężynowate

	Coriariaceae – garbownikowate

Cucurbitaceae – dyniowate

Tetramelaceae

	Datiscaceae – konopnicowate

	Begoniaceae – begoniowate

Podział^[6]

Rodzaj: Corynocarpus J. R. Forster et J. G. A. Forster, Charact. Gen. 16. 29 Nov 1775 (syn. Merretia Solander ex N. L. Marchand, Rév. Anacard. 58. 1869)^[7] – pałężyna, pałęczyna^[8]

Corynocarpus cribbianus (F.M.Bailey) L.S.Sm.
Corynocarpus dissimilis Hemsl.
Corynocarpus laevigatus J.R.Forst. & G.Forst.
Corynocarpus rupestris Guymer
Corynocarpus similis Hemsl.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-03] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-03] (ang.).
↑ ^a ^b James Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – A. University of Maryland. [dostęp 2011-10-11]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 113. ISBN 1-55407-206-9. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. X. Flowering Plants. Eudicots. Heidelberg, Dordrecht, London, New York: Springer, 2011, s. 109-111. ISBN 978-3-642-14396-0.
↑ Corynocarpus. [w:] The Plant List [on-line]. The Kew Gardens. [dostęp 2011-10-11]. (ang.).
↑ ING Book Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2011-10-11]. (ang.).
↑ Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin poprzedzony historyczną rozprawą o źródłach. Kraków: 1900, s. 184.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-03] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-03] (ang.).

[reveal-3] James Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – A. University of Maryland. [dostęp 2011-10-11]. (ang.).

[heywood-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 113. ISBN 1-55407-206-9. (ang.).

[kubitzki-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. X. Flowering Plants. Eudicots. Heidelberg, Dordrecht, London, New York: Springer, 2011, s. 109-111. ISBN 978-3-642-14396-0.

[6] Corynocarpus. [w:] The Plant List [on-line]. The Kew Gardens. [dostęp 2011-10-11]. (ang.).

[7] ING Book Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian National Museum of Natural History. [dostęp 2011-10-11]. (ang.).

[8] Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin poprzedzony historyczną rozprawą o źródłach. Kraków: 1900, s. 184.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]