Coś na progu

Coś na progu

The Thing on the Doorstep

Autor	Howard Phillips Lovecraft
Typ utworu	opowiadanie grozy
Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	Stany Zjednoczone
Język	angielski
Data wydania	1937
Pierwsze wydanie polskie
Przekład	Robert P. Lipski

Coś na progu (ang. The Thing on the Doorstep) – opowiadanie grozy amerykańskiego autora Howarda Phillipsa Lovecrafta, napisane w sierpniu 1933 roku, a wydane w styczniu 1937. W Polsce ukazało się w tomie opowiadań „Zew Cthulhu”, a następnie kompilacji „Opowieści o makabrze i koszmarze”.

Dom Crowninshieldów w opowiadaniu został stworzony na podstawie prawdziwego budynku – Crowninshield-Bentley House w Salem.

Inspiracje

Za inspiracje dla dzieła uważa się dwa opowiadania – An Exchange of Souls Barry’ego Paina z 1911 roku, opowiadające o wynalazcy, który skonstruował maszynę do zamiany osobowości, oraz The Remedy H.B. Drake’a z 1925 roku, w którym bohater posiadający zdolności przekazywania umysłu powraca zza grobu, przywłaszczając ciało rannego przyjaciela.

Streszczenie fabuły

Opowiadanie podzielone jest na 7 rozdziałów.

I.

Asenath Waite (Paco Rico Torres, Innsmouth Magazine n° 1-4, Innsmouth Free Press).

Daniel Upton, narrator, rozpoczyna od stwierdzenia, iż zastrzelił swojego najlepszego przyjaciela, Edwarda Derby’ego; ma nadzieję, że opis tych wydarzeń dowiedzie, iż nie jest mordercą. Później następuje opis wczesnego życia oraz kariery Derby’ego.

II.

Pojawia się Asenath Waite, przyszła żona Derby’ego i historia ich poznania.

III.

Parę lat później ludzie zaczynają spostrzegać zmiany w zdolnościach Derby’ego – ten często zwierza się Uptonowi, opowiadając dziwne historie o Asenath, a także przypuszczając, iż jej ojciec, Ephraim Waite, wcale nie umarł.

IV.

Upton zostaje wezwany, aby odebrać bredzącego Derby’ego znad Jeziora Chesuncook w stanie Maine. W drodze powrotnej Edward opowiada o tym jak Asenath przerzuca swoją jaźń i sugeruje, że tak naprawdę jej ciało zamieszkuje Ephraim. Przed końcem podróży doznaje drobnego napadu i gwałtownie zmienia osobowość, prosząc Uptona o zignorowanie tego co powiedział wcześniej.

V.

Parę miesięcy później Derby pojawia się u Uptona i oznajmia, że zmusił Asenath do wyniesienia się do Nowego Jorku. Derby kończy renowację swojego rodowego domu, ale ociąga się z przeprowadzką.

VI.

Derby ponownie odwiedza Uptona, bredząc o swoim teściu. Upton układa go do snu, jednak rano Derby trafia do szpitala dla obłąkanych w Arkham. Po paru tygodniach Upton zostaje poinformowany, iż Derby odzyskał zmysły, mimo drobnej utraty pamięci; odwiedziwszy przyjaciela Upton orientuje się, że jego ciało zamieszkuje obca osobowość.

VII.

Upton zostaje wybudzony w środku nocy przez pukanie „układające się w znajomy, używany tylko przez Edwarda, sygnał trzy na dwa”. Otworzywszy drzwi zastaje na progu dziwną, cuchnącą istotę o skarlałej postaci trzymającą list od Derby’ego wbity na koniec ołówka. List wyjaśnia, iż Edward zabił Asenath i pochował ją w piwnicy. Pomimo to udało jej się przejąć władzę nad jego ciałem podczas pobytu w szpitalu, co oznaczało, iż istotą na progu był Derby w rozpadającym się zewłoku Asenath. List kończy się błaganiem o zabicie istoty będącej Derbym. Upton udaje się do szpitala, gdzie strzela do ofiary mając nadzieję, że Ephraim-Asenath nie przeniesie się do nowego ciała.

Bibliografia

• Howard Phillips Lovecraft: Opowieści o makabrze i koszmarze. August Derleth – redakcja. Wyd. I. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka, 2007, s. 343-376. ISBN 978-83-7506-116-1.