Cyprys wiecznie zielony

Cyprys wiecznie zielony
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	nagonasienne
Klasa	iglaste
Rząd	cyprysowce
Rodzina	cyprysowate
Rodzaj	cyprys
Gatunek	cyprys wiecznie zielony
	Nazwa systematyczna
	Cupressus sempervirens L.; Sp. Pl. 1002 1753
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Cyprys wiecznie zielony (Cupressus sempervirens L.) – gatunek iglastego drzewa z rodziny cyprysowatych (Cupressaceae). Pochodzi ze wschodniej części basenu Morza Śródziemnego (Libia, Cypr, Iran, Izrael, Jordania, Liban, Syria, Turcja), ale obecnie jest uprawiany w wielu krajach świata^[5].

W pliocenie rósł m.in. na terenie współczesnej Bułgarii i w Polsce^[6].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Osiąga 30 m wysokości, ma pokrój kolumnowy do szerokostożkowatego, gęstą koronę, gałęzie rosną ukośnie do góry.
Pień: Prosty i smukły. Kora popielatoszara do szarobrązowej, oddziela się w formie regularnych włókien. U starszych drzew bruzdkowana.
Liście: Ściśle przylegające, zaokrąglone, łuskowate (1 mm długości), ciemnozielone, bez białych plamek. Subtelny słodki, żywiczny zapach^[7].

Kwiaty: Męskie-jajowate, żółte, do 8 mm długości, rosną na końcach pędów. Żeńskie – mniejsze, eliptyczne, zielone do purpurowych, rosnące z boku gałęzi.
Owoce: Owalne szyszki do 4 cm długości i do 2,5 cm szerokości. Niedojrzałe szyszki są zielone, a dojrzałe brązowe. Zbudowane z 8-14 tarczowatych łusek, na każdej łusce guzowaty wyrostek. Korona obsypana szyszkami przez cały rok.

Ekologia[edytuj | edytuj kod]

Rośnie w łagodnym klimacie z ciepłymi, suchymi latami. Jest pospolitą rośliną w klimacie śródziemnomorskim.

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Drewno cyprysa wiecznie zielonego jest twarde i mocne, używa się go w meblarstwie. Z drewna cyprysowego wykonano drzwi bazyliki św. Piotra na Watykanie^[7].
Jako drzewo ozdobne jest sadzony w parkach i ogrodach. Do odmian uprawnych należą m.in.^[7]:
'Stricta' – grupa odmian o gęstej, kolumnowej koronie.
'Swane's Golden' – powoli rosnąca, o żółto-zielonych liściach.
'Green Pencil' – wyjątkowo zwarta i wąska korona. Odmiana wyhodowana z formy 'Stricta'.

Udział w kulturze[edytuj | edytuj kod]

Wszyscy badacze roślin biblijnych są zgodni, że gatunek ten wymieniony jest w Biblii i to kilkadziesiąt razy, ale czasami pod biblijnym określeniem cyprys kryją się również inne gatunki drzew (jodła syryjska i jałowiec pospolity). Cyprys jest uważany za symbol żałoby, co odzwierciedla cytat z Księgi Zachariasza (11,2): „Rozpaczaj cyprysie, że cedr upadł, że to, co najpiękniejsze, uległo zagładzie”^[8]. Z tego też powodu jest sadzony na cmentarzach w Europie i świecie muzułmańskim^[7]. Uważany jest cyprys także za symbol Matki Bożej oraz symbol nieśmiertelności^[8].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).
↑ Cupressus sempervirens. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-12-28].
↑ Cupressus sempervirens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-11-20].
↑ VaclavV. Vetvicka VaclavV., "Arbres et Arbustes" (francuska edycja), 1984 .
↑ ^a ^b ^c ^d Owen Johnson, David More "Przewodnik Collinsa, Drzewa". MULTICO Oficyna Wydawnicza, Hongkong 2011, ISBN 978-83-7073-643-9
↑ ^a ^b Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Enrico Banfi, Francesca Consolino "Drzewa". Podręczny leksykon przyrodniczy. Warszawa. Świat Książki. 2004 ISBN 83-7391-097-2.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[christenhusz2011-2] M.J.M.M.J.M. Christenhusz M.J.M.M.J.M. i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19 (1), 2011, s. 55–70, DOI: 10.11646/phytotaxa.19.1.3 (ang.).

[3] Cupressus sempervirens. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-12-28].

[iucn-4] Cupressus sempervirens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[grin-5] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-11-20].

[6] VaclavV. Vetvicka VaclavV., "Arbres et Arbustes" (francuska edycja), 1984 .

[johnson-7] Owen Johnson, David More "Przewodnik Collinsa, Drzewa". MULTICO Oficyna Wydawnicza, Hongkong 2011, ISBN 978-83-7073-643-9

[rb-8] Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]