Czosnek skalny
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
czosnek skalny |
Nazwa systematyczna | |
Allium montanum F. W. Schmidt Syst. Veg., ed. 15 bis [Roemer & Schultes] 7(2): 1072. 1830 |
Czosnek skalny (Allium montanum) – gatunek rośliny należący do rodziny czosnkowatych potocznie zwany parzątką (l.poj. parzątka). Według nowszych ujęć taksonomicznych jest to synonim podgatunku Allium senescens L. subsp. montanum (Fr.) Holub Folia Geobot. Phytotax. 5:341. 1970[3]. Występuje w prawie całej Europie[3]. W Polsce występuje głównie na południu, szczególnie w Tatrach i Pieninach. Roślina rzadka w naturze. Uprawiana i stosowana jako przyprawa w kuchni regionalnej, między innymi podkarpackiej[4].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Łodyga
- Wykształca się w postaci tzw. piętki w cebuli podziemnej i obłego głąbika zwieńczonego kwiatostanem w czasie kwitnienia. W górnej części głąbik jest spłaszczony i kanciasty, ma wysokość 5–30(50) cm.
- Część podziemna
- Liczne, cienkie i prawie obłe cebule wyrastające na skośnym kłączu.
- Liście
- Tylko odziomkowe, płaskie, równowąskie, o szerokości 2–3 mm i 5–11 nerwach.
- Kwiaty
- Zebrane w kulisty, gęsty baldach prosty bez cebulek. Występują 2–3 jajowate, trwałe okrywy, 2-3-krotnie krótsze od kwiatostanu. Szypułki kwiatów są gładkie i 2–4 razy dłuższe od kwiatów. Działki okwiatu koloru liliowego lub różowego, o długości 5-6 mm. Pręciki o nitkach bez ząbków, dużo dłuższe od działek.
Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]
Bylina, geofit. Kwitnie w lipcu i sierpniu. Liczba chromosomów 2n=32. Występuje na suchych i skalistych miejscach, głównie na skałach i naskalnych murawach. Gatunek charakterystyczny dla związku zespołów (All.) Seslerio-Festucion duriusculae i Ass. Carici sepervirentis-Festucetum (regionalnie)[5].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-09] (ang.).
- ↑ a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].
- ↑ Żur chranowy - przepis
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
- Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- BioLib: 42001
- EoL: 1084950
- EUNIS: 189230
- Flora of China: 200027531
- Flora of North America: 200027531
- GBIF: 2855719
- identyfikator iNaturalist: 466076
- IPNI: 528844-1
- NCBI: 70766
- Plant Finder: 281735
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): kew-296571
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:528844-1
- identyfikator Tropicos: 18400100