czajka
czajka (język polski)[edytuj]
- znaczenia:
rzeczownik, rodzaj żeński
- (1.1) ornit. Vanellus vanellus[1], europejski i azjatycki ptak wędrowny z charakterystycznym czubkiem na głowie; zob. też czajka w Wikipedii
- (1.2) hist. żegl. łódź kozacka; zob. też czajka (łódź) w Wikipedii
- (1.3) hist. mot. radziecka limuzyna marki GAZ-13 Czajka lub GAZ-14 Czajka
- odmiana:
- (1.1-3)
przypadek liczba pojedyncza liczba mnoga mianownik czajka czajki dopełniacz czajki czajek celownik czajce czajkom biernik czajkę czajki narzędnik czajką czajkami miejscownik czajce czajkach wołacz czajko czajki
- przykłady:
- (1.1) Nad głowami płynących ulatywały miliony ptactwa wodnego, pelikanów, dzikich gęsi, żurawi, kaczek i czajek, kulonów i rybitew; w oczeretach przybrzeżnych słychać było taki gwar, takie kotłowanie się wody i szum skrzydeł, że rzekłbyś, iż odbywają się tam sejmy lub wojny ptasie[2].
- (1.2) Jakoż w promieniu oka widać było kilkanaście bajdaków, dombaz, czyli tumbasów, i wąskich czarnych czółen kozackich obszytych sitowiem, a zwanych pospolicie czajkami[2].
- (1.3) Nie chce robić z siebie gwiazdy, ale po Moskwie jeździł czarną czajką z szoferem, jak Breżniew […][3].
- (1.3) W filmie Boba Misiorowskiego Rosjanie jeżdżą błyszczącymi od chromu czajkami[4].
- składnia:
- kolokacje:
- (1.1) gniazdo czajki • obserwować czajki
- (1.2) płynąć czajką
- (1.3) jechać / jeździć czajką
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- związki frazeologiczne:
- (1.1) bić się jak czajka za dzieci[5] • zdybać jak czajkę na gnieździe[6]
- etymologia:
- (1.1) płn. prasł. *čajьka[7][8] → czajka (1.1), być może również mewa[7], pochodzenia dźwiękonaśladowczego[7][8]; por. białor. ча́йка, czes. čejka, ros. ча́йка (od tego bułg. чайка i słń. čajka[7]), słc. čajka oraz ukr. ча́йка
- (1.2) ukr. ча́йка[9][10] < osm. شایقە (şayka)[10]
- (1.3) ros. ча́йка → mewa < płn. prasł. *čajьka
- uwagi:
- (1.1) zobacz też: Indeks:Polski - Ptaki
- tłumaczenia:
- angielski: (1.1) lapwing
- baskijski: (1.1) hegabera
- białoruski: (1.1) кнігаўка ż
- duński: (1.1) vibe w
- esperanto: (1.1) vanelo
- estoński: (1.1) kiivitaja
- fiński: (1.1) töyhtöhyyppä
- francuski: (1.1) vanneau huppé m
- hiszpański: (1.1) avefría ż
- ido: (1.1) vanelo
- niemiecki: (1.1) Kiebitz m; (1.2) Nachen m
- nowogrecki: (1.1) καλημάνα ż
- rosyjski: (1.1) чибис m
- słowacki: (1.2) čajka ż
- szwedzki: (1.1) vipa w
- ukraiński: (1.1) чайка ż
- wilamowski: (1.1) kiwic m, kībic m
- włoski: (1.1) pavoncella ż
- źródła:
- ↑
Hasło „Vanellus vanellus” w: Wikispecies – otwarty, wolny katalog gatunków, Wikimedia.
- ↑ 2,0 2,1 H. Sienkiewicz Ogniem i mieczem
- ↑ Wojciech Maziarski; Współpraca: Cezary Goliński, Gazeta Wyborcza, 1993-06-26, Narodowy Korpus Języka Polskiego.
- ↑ Jacek Szczerba, Gazeta Wyborcza, 1995-02-20, Narodowy Korpus Języka Polskiego.
- ↑ Włodzimierz Wysoczański, Opozycja homo – animal z perspektywy reguł postępowania (na materiale frazemów wybranych języków), „Acta Universitatis Wratislaviensis” no 2282, Język a Kultura, t. 16, Wrocław 2001, s. 87.
- ↑ Włodzimierz Wysoczański, Opozycja homo – animal z perspektywy reguł postępowania (na materiale frazemów wybranych języków), „Acta Universitatis Wratislaviensis” no 2282, Język a Kultura, t. 16, Wrocław 2001, s. 89.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Hasło „čajьka” w: Słownik prasłowiański, red. Franciszek Sławski, t. II, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1974-2001, ISBN 83-04-00464-X, s. 108.
- ↑ 8,0 8,1 Hasło „czajka” w: Witold Mańczak, Polski słownik etymologiczny, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 2017, ISBN 978-83-7676-265-4, s. 28.
- ↑ Hasło „czajka II” w: Słownik języka polskiego pod redakcją Witolda Doroszewskiego, Wydawnictwo Naukowe PWN.
- ↑ 10,0 10,1 Hasło „czajka2” w: Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, red. Halina Zgółkowa, t. 7, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 1994-2005, ISBN 83-900203-3-5, s. 377.
