Miedziak sosnowiec
| Chalcophora mariana | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
.jpg)
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
miedziak sosnowiec | ||
| Synonimy | |||
| |||
Miedziak sosnowiec (Chalcophora mariana) – gatunek chrząszcza z rodziny bogatkowatych i podrodziny Chrysochroinae.
Opis[edytuj | edytuj kod]
Czarny z wyraźnym miedzianym połyskiem. Na głowie, przedpleczu i pokrywach ciągną się szerokie, częściowo łączące się bruzdy, pokryte szarymi łuseczkami. W Polsce największy przedstawiciel bogatkowatych[1].
Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ciepłolubny, zamieszkujący zręby i prześwietlone drzewostany[2], głównie ciepłe bory sosnowe, rosnące na piaszczystych glebach[1].
Larwy podobnie jak larwy wszystkich bogatkowatych, mają bardzo silnie wydłużone ciało, z przodu mocno rozdęte i spłaszczone, z tyłu dużo cieńsze i zaostrzone. Swój rozwój przechodzą w martwym drewnie sosen[2], pod korą, zwłaszcza pniaków[1]. Drążą one szerokie, płaskie chodniki[1] w twardym drewnie, niejednokrotnie wgryzając się głęboko w grubsze korzenie poniżej poziomu ziemi. Rozwój larw trwa kilka lat[2]. Przepoczwarczenie następuje w leżącej tuż pod ziemią komorze poczwarkowej[1]. Tradycyjnie uważane są za drewnojady[3], jednak do ich rozwoju i osiągnięcia dojrzałości konieczna jest suplementacja diety związkami dostarczanymi przez grzyby[4][5].
Owady dorosłe pojawiają się w maju i przeżywają do lipca[2]. W czasie ciepłych i słonecznych dni są bardzo ruchliwe i płochliwe, przebywają na leżących pniach sosen, ale w razie najmniejszego zagrożenia natychmiast odlatują[1]. Natomiast przy chłodnej i pochmurnej pogodzie łatwo jest chwytać je ręką[2].
Rozprzestrzenienie[edytuj | edytuj kod]
Na terenie Europy wykazany został z Albanii, Austrii, Balearów, Białorusi, Bośni i Hercegowiny, Bułgarii, Chorwacji, Czech, Danii, Estonii, Francji, Grecji, Hiszpanii, byłej Jugosławii, Litwy, Łotwy, Macedonii Północnej, Mołdawii, Niemiec, Norwegii, Polski, Portugalii, Rosji, w tym obwodu królewieckiego, Rosji[6], Sardynii[2], Słowacji, Słowenii, Sycylii, Szwecji, Szwajcarii, Ukrainy, Węgier i Włoch[6]. Ponadto występuje w Syberii Zachodniej i Afryce Północnej w Maroku i Algierii[2].
W Polsce rzadki, sporadycznie występujący na całym obszarze nizin[2].
Podgatunki[edytuj | edytuj kod]
Wyróżnia się dwa podgatunki tego chrząszcza[2][6]:
- Chalcophora mariana mariana (Linnaeus, 1758) – większość Europy i zachód Syberii
- Chalcophora mariana massiliensis (Villers, 1789) – Europa południowa i Afryka Północna
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Heiko Bellmann: Owady. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2007. ISBN 978-83-7073-418-3.
- ↑ a b c d e f g h i Chalcophora mariana. [w:] Coleoptera Poloniae [on-line]. [dostęp 2014-10-11].
- ↑ J. Dominik, J.R. Starzyk: Owady uszkadzające drewno. PWRiL, 2004, s. 550. ISBN 83-09-01785-5.
- ↑ Michał Filipiak, Łukasz Sobczyk, January Weiner, Fungal Transformation of Tree Stumps into a Suitable Resource for Xylophagous Beetles via Changes in Elemental Ratios, „Insects”, 2, 2016, s. 13, DOI: 10.3390/insects7020013 [dostęp 2016-04-20] (ang.).
- ↑ Michał Filipiak, January Weiner, How to Make a Beetle Out of Wood: Multi-Elemental Stoichiometry of Wood Decay, Xylophagy and Fungivory, „PLOS One”, 12, 2014, e115104, DOI: 10.1371/journal.pone.0115104, ISSN 1932-6203, PMID: 25536334, PMCID: PMC4275229 [dostęp 2016-04-20].
- ↑ a b c Chalcophora mariana. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2014-10-11].